Ένα σακάκι σε μια προθήκη, μία μαύρη γάτα σε μια ταμπέλα, ένα τσιγάρο αναμμένο στο παρκέ, το “πέντε το καλό”, ένα ταξίδι προς την αγκαλιά του μεγάλου δάσκαλου, ένας προπονητής που ακόμα ψάχνει ο ποδοσφαιρικός Άρης, πολλά τα παιδιά του, ένα πρωτάθλημα και μια απαγωγή που έχτισαν τον μύθο του Αυτοκράτορα, της ομάδας του αιώνα, της Ελλάδας όλης, του δικού του Άρη, του δικού μας, αυτού που ποτέ δεν χάνει…
Είχα ένα καρό σακάκι…
Σε μια προθήκη του μουσείου του μπασκετικού Άρη, στο Παλέ, υπάρχει ένα σακάκι, φαινομενικά άδειο, καρό. Αν, κάποτε, στο “Ριγέ σακάκι” ο Ψυχογιός τραγούδησε πως “το είχα άγιο φυλακτό”, όσοι υπήρξαμε μύστες των κατορθωμάτων της ομάδας του Ξανθού, μικροί και μεγάλοι, γνωρίζαμε πως το συγκεκριμένο ήταν ίσως και κάτι παραπάνω! Το δώρισε ο ίδιος ο κόουτς, για να θυμίζει τα 3,5 αήττητα χρόνια, μπορεί και για να γίνει η αφορμή για έμπνευση. Ποιος ξέρει; Επιδαψιλεύοντας, που θα έγραφε και ο Βασίλης Σκουντής, ένα πρόσφατο άρθρο του Γιάννη Φιλέρη για τον κόουτς, τον Ξανθό, τον τεράστιο Γιάννη Ιωαννίδη, διάβασα ξανά για τα ιστορικά του γούρια. Τα Καρέλια Σπέσιαλ, την χαρακιά στον κίτρινο αναπτήρα, “κανένα τσιγάρο σε κανέναν” την μέρα του αγώνα, το κενό ντοσιέ, την ιστορική επιλογή του ξενοδοχείου με ταμπέλα και σήμα την μαύρη γάτα, στην Γάνδη.
Αν το καρό σακάκι της προθήκης είχε φωνή, πολλοί δημοσιογράφοι του τότε και του σήμερα θα παρακαλούσαν για μία συνέντευξη.Φαινομενικά άδειο, είπαμε, γεμάτο με μνήμες, όμως. Είδε, έζησε, άκουσε πολλά την διετία 1987-89 και σίγουρα, σε κάποια τσέπη του, μπορεί να βρίσκεται ακόμα ένα πακέτο παλιό κι ένας κίτρινος αναπτήρας!
Ήσουν η αιτία!
Όμως, η νοοτροπία, οι νίκες, οι αυτοκρατορίες δεν χτίζονται με γούρια και αυτό, ο τετραπέρατος, ο σκληρός εργάτης, ο πεισματάρης ο ευφυής Ιωαννίδης το γνώριζε καλά. Ο μαθητής του Ανέστη Πεταλίδη, του μεγάλου δάσκαλου, η αδυναμία του Μάκη Νάτση, του θρυλικού Μπαρού, του φροντιστή με τα μαύρα γυαλιά, μόνιμα δίπλα του, στον πάγκο. Σε μία οξυγονοκόλληση, για δουλειά του Άρη, έχασε το μάτι του. Παιδί 13 χρόνων ήρθε στον Άρη ο Γιαννάκης Ιωαννίδης ο μετέπειτα παίχτης και εμβληματικός προπονητής της ομάδας μας και ο Μάκης Νάτσης είχε τσαγκαράδικο έναντι της Σχολής Τυφλών. “Αυτός είναι ο Άρης”, είπε για αυτό τον άνθρωπο ο κόουτς. Στα πανηγύρια του πρωταθλήματος του 1979, του πρώτου μεταπολεμικού και 49 χρόνια μετά από αυτό του 1930, ο Μπαρού δήλωνε ευτυχισμένος, ο Ξανθός προφήτευε την νέα εποχή, ο Βαγγέλης Αλεξανδρής τιμούσε όλες αυτές τις γενιές παιχτών και οπαδών που πέρασαν αλλά δεν γεύτηκαν αυτό που άξιζαν, ο Χάρης Παπαγεωργίου δήλωνε με περηφάνια πως αυτή ήταν η μεγαλύτερη μέρα της ζωής του. Δεν γνώριζε κανένας τους πως, όχι μόνο ο Γιάννης Ιωαννίδης (όπως απόλυτα εύστοχα έγραψε ο Φώτης Πλιάκος) αλλά όλοι τους θα ήταν, πλέον, η… αιτία!
Αυτή η ομάδα άναψε φωτιά στο φυτίλι, που έμελλε να καίει για τα επόμενα 25 χρόνια με τίτλους, αλλά και ως σήμερα με έναν λαό αθεράπευτα πιστό που γεμίζει το γήπεδο για πλάκα, σε έναν Σύλλογο που αγαπήθηκε απ’ την πιο ψηλή βουνοκορφή της Πίνδου μέχρι το Καστελόριζο και απ’ τα σύνορα, στο τριεθνές της Χελιδόνας του Έβρου ως την Γαύδο. Η κάθε γιαγιά και ο κάθε παππούς, σε καφενεία, σε χωριά, φυσικά σε πόλεις, μπορεί να μην είχαν ιδέα από αθλήματα, αλλά ο Γκάλης, ο Γιαννάκης και φυσικά ο Ιωαννίδης ήταν λόγος για να κουβεντιάζουν. Όλοι έγιναν Άρης!
Παρόλα αυτά και πριν φτάσουμε στο μετά, εκείνον τον Φεβρουάριο του 1979, αλλά και λίγο αργότερα, απέναντι σε Ολυμπιακό και Π.Α.Ο.Κ. έγιναν δύο νίκες που μετέβαλαν τον ρου της ιστορίας. Στο ρόστερ οι: Χάρης Παπαγεωργίου, Βαγγέλης Αλεξανδρής, Βασίλης Παραμανίδης, Λάζαρος Βορεάδης, Διονύσης Ανανιάδης, Στέλιος Καλαντζής, Σταύρος Χωλόπουλος, Δημήτρης Νάστος, Διαμαντής Σκόνδρας, Τάσος Σπάρταλης, Μιχάλης Σπηλιώτης, Κώστας Στυλιανού, Ισαάκ Δεγερμετζής, Στράτος Βαμβακούδης.Στον πάγκο, 24 μέρες πριν κλείσει τα 34 χρόνια, ο ξανθός μέχρι πριν λίγο παίχτης με το “5” στην πλάτη. Τώρα προπονητής.
Έλυνε τα μάγια!
Η εποχή της σποράς
Σε μία συνέντευξη, στον Πάρη Καλημερίδη, έχοντας κοντά του τον Γιαννάκη τον Ιωαννίδη, το αγαπημένο του παιδί, ο “πατριάρχης” του Άρη, ο μεγάλος Ανέστης Πεταλίδης δήλωσε, μεταξύ άλλων, όταν ρωτήθηκε πώς ένιωθε που ήταν δίπλα δίπλα: “Ξαναγεννήθηκα”! Και αν ο μεγάλος δάσκαλος έφυγε και αν στον Άρη του παραδείσου προϋπαντίζει ένα απ’ τα παιδιά του, τούτες τις στιγμές, τίποτα δεν πεθαίνει σε αυτή την γωνιά, την κιτρινόμαυρη, όταν οι σπόροι και οι σπορείς υπήρξαν τέτοιας αξίας και ποιότητας. Όλα ξαναγεννιούνται!
Ο Ξανθός, που μνημονεύεται και θα γίνεται το ίδιο, εις τους κιτρινόμαυρους αιώνες των αιώνων, είναι γνωστό πως στόλιζε με θρησκευτικά επίθετα τους παίχτες του, στα ιστορικά time out, όταν ανάγκαζε την ΕΡΤ της εποχής να εφαρμόζει το mute. Ένας προπονητής με οργή, με φλόγα στα μάτια, αυτός που δεν μπόρεσε να ανακαλύψει ή να εφεύρει και το ποδόσφαιρο. Συνήθως, το μπασκετικό του ψυχοπαίδι, ο Βασίλης Λυπηρίδης, ήταν ο αποδέκτης. Ίσως, ο εύκολος στόχος. Σε δηλώσεις του, στην ΕΡΤ3, για τον θάνατο του Γιάννη Ιωαννίδη δήλωσε πως νιώθει σαν να έχασε τον πατέρα του. Αυτόν που τον πήρε 17 χρονών παιδί, όταν ήρθε στην Θεσσαλονίκη απ’ την Έδεσσα και τον σμίλεψε. Κι άλλα παιδιά, μικρά ή μεγαλύτερα, ελληνικά και ξένα. Φιλίππου, Ρωμανίδης, Δοξάκης, Βουρτζούμης, Μπουσβάρος, Κοκολάκης, Σέφλερ και Βρόμαν, Γουέντζελ και Μπίνιον, Τζάκσον, Γουίλτζερ, Στόικο μαζί με Σόμπιν, αλλά και Μάικ Τζόουνς και Έντγκαρ. Από κοντά, ο Πίξι, ο Λευτέρης Σούμποτιτς, ο τρίτος σωματοφύλακας, αλλά και ο Μισούνοφ και ο Μίρο Πετσάρσκι. Πάλευε να λύσει τον γρίφο. Της μεγάλης κούπας. Της μόνης που έλειπε, την εμμονής. Για να τελειοποιηθεί. Ατελείς είναι οι μεγάλοι ήρωες της ζωής μας, ίσως γι’ αυτό δεν ήρθε ποτέ αυτό το τρόπαιο.
Ένας επίμονος τεχνίτης ήταν ο κόουτς. Ένας μαέστρος, ένας ασυμβίβαστος με την ήττα. Τα ίδια προσθέτει και ο μύθος Παναγιώτης Γιαννάκης. Μετά το πρωτάθλημα του 1979 έφυγε, στην Λάρισα, καθώς ήρθε στην Ελλάδα και στον Άρη ο μεγάλος Ντούσαν Ίβκοβιτς ο οποίος ποτέ δεν ταίριαξε εδώ, αλλά η κιτρινόμαυρη, γεμάτη περηφάνια ψυχή του 39χρονου πλέον ξανθού, ήξερε πως κάτι είχε αφήσει ανολοκλήρωτο. Επιστροφή το 1983 και ξανά πρωτάθλημα. Αυτή την φορά με το υπερόπλο Νίκο Γκάλη για παίχτη. Βλέπετε, εκείνος ο τίτλος του 1979 ήταν η… αιτία, που λέγαμε. Σε ένα ταξίδι ενός αγνού και σπουδαίου στρατιώτη του Συλλόγου, του αείμνηστου Γιώργου Τσιλιγκαρίδη, στην Αμερική και στο σπίτι του Νικ, μαζί με μία εικόνα της Παναγίας δώρο στην μητέρα, ο “Γκάνκστερ” ρώτησε ποιος πήρε το πρωτάθλημα στην Ελλάδα. Ο γεωπόνος Γιάννης Ιωαννίδης είχε φροντίσει ήδη για να ξεκινήσει η εποχή της σποράς! Για να ακολουθήσει αυτήν της συγκομιδής, τίτλων και δόξας, έμελλε να μεσολαβήσει μία εβδομάδα παγωνιάς. Δεν μπορώ να ξεχάσω το συναίσθημα που ένιωθα βλέποντας στην κρατική τηλεόραση την ομάδα μου, τον Άρη, να χάνει το μπαράζ της Κέρκυρας από τον Παναθηναϊκό. Ο “αιώνιος αντίπαλός” μας πήρε και το κύπελλο, στον “τελικό των ξυρισμένων κεφαλιών”! Δεν θα επαναλαμβανόταν κάτι τέτοιο.
Λίγο καιρό μετά, σε μία κινηματογραφική αποστολή, σχεδιασμένη στην εντέλεια με ρόλους κατανεμημένους απ’ τον ίδιο σαν σκηνοθέτης θαρρείς, απήχθη ο μεγάλος σκόρερ του Ιωνικού, πήρε την φανέλα με το “5” θέτοντας εαυτόν κάτω απ’ το κοινό καλό και στόχο. Έργο Ξανθού, ξανά. Το δικό του “5”, “το πέντε το καλό”, από όταν πατούσε το παρκέ ως παίχτης, έπαιρνε ο Δράκος μαζί με την υπόσχεση ότι θα γίνει η μία απ’ τις δυο κολώνες στο γήπεδο. Συνεχίζω να πιστεύω πως οι τρεις στυλοβάτες θα έπρεπε να κοσμούν με ένα κοινό άγαλμα, αγκαλιά, τον περιβάλλοντα χώρο του Αλεξάνδρειου. Ιωαννίδης, Γκάλης, Γιαννάκης! Να θυμίζουν, να εμπνέουν…
Αθάνατες ψυχές
Ευτυχώς που δεν υπήρχαν, ούτε καν σαν σκέψη, τα αδηφάγα social media, τότε. Που και να είχαν εφευρεθεί, η ξανθιά όψη και αδάμαστη ψυχή του κόουτς δεν θα χαμπάριαζε τίποτα, πάλι. Θα οργάνωνε, όπως τότε, την απαγωγή του άλλου Διόσκουρου, όπως έγινε με τον Δράκο, από κάποια γραφεία της Νίκαιας, μέσα απ’ τα χέρια της Α.Ε.Κ. Ίσως, όταν πήγε στον πάγκο της, 13-14 χρόνια μετά, αυτό να ήταν μίας μορφής συγνώμη που ζητάνε οι άντρες. Άντρες που θυμώνουν και λυγίζουν όταν σμίγουν με μεγάλες αγάπες. Θυμωμένος φαίνονταν ο ίδιος, ως κόουτς της Αθηναϊκής ομάδας, αλλά η ψυχούλα του το ήξερε αν όντως ήταν, όταν ο Άρης ως αντίπαλός του σήκωνε στο Παλέ “το κύπελλο των απλήρωτων”!
Ήταν άντρας ο Ξανθός, δίκαιος όπως λένε όλοι. “Άντρας, ωραίος άνθρωπος, ό,τι είχε να σου πει στο έλεγε στο πρόσωπο. Ήταν για εμένα σαν μεγάλος αδερφός”, είπε προς επίρρωση των ανωτέρω ο τιτάνας Νίκος Γκάλης. Πιστός και αθυρόστομος. Άγγελος και διάβολος, μαζί. Ήταν μαχητής, είχε ποιότητα πνεύματος και ψυχής, έχτισε ένα οικοδόμημα με μαεστρία, εκπληρώνοντας ένα όραμα και επιλέγοντας έξυπνα τα εργαλεία που χρειάζονταν, αλλά περισσότερο το έκανε με συνεχείς μάχες και πολύ πάθος. Δεν ησύχαζε. “Έβαζε την ομάδα πάνω από τον ίδιο, είχε όραμα, να κάνει τον Άρη μεγάλο”, λέει ξανά ο Νικ και το ξεπέρασε κατά πολύ, προσθέτω ! Αυτή είναι μία απ’ τις βαριές παρακαταθήκες που μας άφησε, ως εκ των σημαντικότερων μίας παρέας που έγραψε ιστορία, με χρώμα κίτρινο και μαύρο. Αυτά τα χρώματα μας φόρεσαν οι πατεράδες μας και ευλογηθήκαμε να ζήσουμε πρόσωπα και γεγονότα, από κοντά, αυτά φοράμε κι εμείς στα παιδιά μας και πηγαίνουμε στα ίδια μέρη. Κληρονομιά και χρέος μας. Να δείχνουμε, να εξιστορούμε και να επιμένουμε, να θέλουμε να αλλάξουμε πάλι τον ρου της ιστορίας μας.
Κάπου εκεί, στα καρεκλάκια, στους πάγκους, στο ταβάνι με τα λάβαρα, λένε πως γυρνάνε συχνά οι ψυχές αυτών των ανθρώπων, των αγωνιστών, των πολεμιστών, των οραματιστών, των πρωταθλητών και βλέπουν. Δεν πεθαίνουν ποτέ! Εκεί, γύρω, για να μην σταματάμε κι εμείς το τραγούδι, θα γυρνάει μια ψυχή γεμάτη περηφάνια…
Αντί επιλόγου, ένα μικρό ντοκουμέντο, από κάποια χρόνια πριν, όταν ο Μπαρού άφηνε αυτή την Γη. Καλή αντάμωση, εκεί πάνω!
Ένιωθα πως όλα τα παραπάνω έπρεπε να τα βγάλω από μέσα μου, ως ένα ελάχιστο χρέος, μία μικρή ωδή σε μία μεγάλη, γεμάτη περηφάνια ψυχή, μετά την ταφή σου. Σπόρος είσαι αξεπέραστε. Σπόρος που θα βλαστήσει, ξανά…
Ελαφρύ να είναι το χώμα Ξανθέ.
Καλό ταξίδι Γιάννη Ιωαννίδη.
Να βρει ανάπαυση η ψυχή σου, κόουτς. Συλλυπητήρια στην οικογένεια και στους δικούς σου ανθρώπους. Και αυτοί είμαστε πολλοί!
Σάββατο, 7 Οκτωβρίου 2023
“ο Χιούι”
