Δεν είναι ορατό αλλά είναι εξαιρετικά ατμοσφαιρικό. Οι σχισμές στα τοιχώματά του αφήνουν το φως να περνάει αμυδρά προκαλώντας μία αίσθηση μυστηρίου και ευλάβειας. Μπορεί το συγκεκριμένο μνημείο να βρίσκεται κάτω από τη γη αλλά η επισκεψιμότητά του βρίσκεται στα ύψη.
Κατακόμβη Αγίου Δημητρίου. Το σημείο που εκατοντάδες τουρίστες και Θεσσαλονικείς επισκέπτονται κάθημερινά δεν είναι άλλο από την κρύπτη που μαρτύρησε ο πολιούχος της πόλης
Η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου που βρίσκεται στην ομώνυμη οδό, αποτελεί σύμβολο του χριστιανισμού και καθημερινά εκατοντάδες είναι οι πιστοί που την επισκέπτονται, είτε για να θαυμάσουν την ομορφιά της, είτε για να προσκυνήσουν, είτε για να δουν από κοντά το μέρος που βασανίστηκε και πέθανε ο πολιούχος της Θεσσαλονίκης.
Ιστορική Αναδρομή
Η εκκλησία πρωτοχτίστηκε πάνω από ένα ρωμαϊκό λουτρό στο οποίο μαρτύρησε ο άγιος το 303. Σύμφωνα με την παράδοση, από το σημείο όπου μαρτύρησε ο άγιος άρχισε να αναβλύζει μύρο. Προσκυνητές κατέφταναν από όλα τα μέρη του κόσμου για να προσευχηθούν και να θεραπευτούν από τον θαυματουργό μύρο. Ανάμεσα σε αυτούς προσήλθε και ο έπαρχος του Ιλλυρικού, Λεόντιος. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Λεόντιος θεραπεύτηκε από κάποια ανίατη ασθένεια που τον ταλάνιζε και σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον Άγιο, αντικατέστησε το μικρό τρίκλιτο ναό με μια επιβλητική Βασιλική το 413.
Το 904 λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς και λίγο αργότερα το 1185 ξαναλεηλατήθηκε από τους Νορμανδούς. Το 1430, κατά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς, ο ναός δέχτηκε μια ακόμα πιο βάναυση λεηλασία, σε σημείο που οι τοίχοι του έμειναν σχεδόν γυμνοί. Στη μεγάλη πυρκαγιά, η οποία κατέστρεψε τα 2/3 της πόλης τον Αύγουστο του 1917, το μνημείο σχεδόν αφανίστηκε ακολουθώντας τη μοίρα του σε μια ακόμη πυρκαγιά. Τέλος ο ναός αναστηλώθηκε και παραδόθηκε στους πιστούς στις 26 Οκτωβρίου του 1949, την ημέρα της γιορτής του άγιου.
Η κρύπτη: Το σημείο θανάτου του Αγ. Δημητρίου
Η είσοδος της κρύπτης βρίσκεται δίπλα από τον δεξιό πεσσό του ιερού βήματος και οδηγεί στο χώρο εκείνο που σύμφωνα με την παράδοση φυλακίσθηκε, μαρτύρησε και τάφηκε ο Άγιος Δημήτριος.
Η Κρύπτη του Ναού αναφέρεται στο σύμπλεγμα στοών και διαδρόμων, οι οποίοι υποβαστάζονται από ισχυρούς στύλους κάτω από το Ιερό Βήμα και αποτελούσε το ανατολικό τμήμα του Ρωμαϊκού λουτρού. Στην τελευταία ρωμαϊκή φάση το κτίσμα είχε στο κέντρο κρήνη με πέντε κόγχες, που πλαισιώνονταν από στοές. Τον 5ο αι. μετά την ίδρυση του πρώτου μεγάλου Ναού το ισόγειο διαμέρισμα των λουτρών ενσωματώνεται στον ήδη υπάρχοντα χώρο ως χώρος του Μαρτυρίου και Κρύπτη.
Από το 1985 έως το 1988 έγιναν ανασκαφικές εργασίες στα βόρεια διαμερίσματα της Κρύπτης, εργασίες συντήρησης και οργανώθηκε η έκθεση αρχαιοτήτων που διασώθηκαν από την πυρκαγιά ή βρέθηκαν στις ανασκαφές. Από τότε η κρύπτη λειτουργεί ως μουσείο, το οποίο περιλαμβάνει παλαιοχριστιανικά γλυπτά 5ου αιώνα και 6ου – 7ου αιώνα από τον ναό, βυζαντινά γλυπτά από το ναό 11ου – 14 ου αιώνα και ανασκαφικά ευρήματα (νομίσματα, κεραμικά) 5ου – 14ου αιώνα.
Τουρίστες από όλο τον κόσμο φτάνουν καθημερινά στο μνημείο
Η αρχαιοφύλακας που εργάζεται στο μουσείο από το 1989 μίλησε στο seleo για τους 100δες καθημερινούς επισκέπτες αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. “Έρχονται πάνω από 600 άτομα την ημέρα. Ο θρησκευτικός τουρισμός είναι σε άνθηση στη Θεσσαλονίκη. Καθημερινά έρχονται τουρίστες από Αμερική, Γερμανία, Ρωσία, Ιταλία, Τουρκία και από όλο τον κόσμο”. Οι Θεσσαλονικείς που επισκέπτονται το μνημείο είναι αρκετοί σε καμία περίπτωση, όμως, δεν πλησιάζουν τον ενθουσιασμό των ξένων. Οι σχολικές εκδρομές είναι επίσης καθημερινές. “Είναι το πρώτο σε επισκεψιμότητα μνημείο της Θεσσαλονίκης”, προσθέτει ενώ πιστεύει πως αυτό το γεγονός οφείλεται πέρα από τη σημαντικότητα της κρύπτης και στο γεγονός πως η είσοδος για το μουσείο είναι ελεύθερη στο κοινό.
Ο μεγάλος εχθρός της κρύπτης, όμως μας λέει είναι η υγρασία. Όπως, λεεί η αρχαιοφύλακας προκαλεί φθορές, κομμάτια από τους τοίχους της κρύπτης πέφτουν και μετά η αναστήλωσή τους αποτελεί άθλο για τους συντηρητές του μνημείου που πολλές φορές κάνουν τη δουλειά τους χωρίς καμία επιπλέον οικονομική υποστήριξη. “Η έλλειψη προσωπικού και η υποχρηματοδότηςη κάνει τη δουλειά μας ακόμα πιο δύσκολη. Δύο άτομα δουλεύουμε εδώ και κάνουμε όλες τις δουλειές, ακόμα και το καθάρισμα”, μας λέει κλείνοντας.
Για να γνωρίσετε με τον καλύτερο τρόπο την “μαγεία” της κρύπτης δεν έχετε παρά να παραβρεθείτε σε μία από τις λειτουργίες που πραγματοποιούνται κάθε Παρασκευή βράδυ μέσα στην κρύπτη. Η λειτουργία ξεκινάει στις 8 το βράδυ και κάποιες φορές διαρκεί ακόμα και μέχρι τις 11.
