Μία είναι η «μαγική» λέξη που θα ακουστεί και θα συζητηθεί περισσότερο από κάθε άλλη, πριν από την υπογραφή του πρώτου επαγγελματικού συμβολαίου ενός ποδοσφαιριστή. Περισσότερο κι από τη χρονική διάρκεια, τα χρήματα, τα bonus, οι εμπλεκόμενοι θα συζητήσουν για τα «τροφεία», εάν υπάρχουν και ποιο είναι το ποσό που θα πρέπει να καταβληθεί στις προηγούμενες ομάδες του, σε εκείνες που συνετέλεσαν στην ποδοσφαιρική εκπαίδευσή του.
Πρόκειται για την αποζημίωση κατάρτισης, το «training compensation» που υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια στη νομοθεσία της FIFA και αφορά τα χρήματα που δικαιούται ο σύλλογος (ή οι σύλλογοι) που εκπαίδευσε έναν ποδοσφαιριστή, όταν αυτός γίνει επαγγελματίας.
Για πρώτη φορά ένα ελληνικό media αποκωδικοποιεί το «γρίφο» της καταβολής τροφείων. Το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (www.amna.gr/sport) σας παρουσιάζει τι ακριβώς ισχύει, πόσα χρήματα πρέπει να καταβληθούν σε περίπτωση επαγγελματικού συμβολαίου, αλλά και σε ποιες περιπτώσεις υπάρχει απαλλαγή.
1. Ποιες ηλικίες αφορούν τα τροφεία
Αφορούν τις ηλικίες από 12 έως 21 ετών, πριν από την υπογραφή επαγγελματικού συμβολαίου. Στην Ελλάδα η σχέση συλλόγου-παίκτη πιστοποιείται από τα δελτία. Συνεπώς, η περίοδος εκπαίδευσης ισχύει από την πρώτη έκδοση δελτίου ενός παιδιού 12 ετών και άνω και πιστοποιείται από το Αθλητικό Διαβατήριο (Player’s Passport) του Ποδοσφαιριστή, μέσω του TMS (Transfer Matching System). Πρόκειται για την διαδικτυακή πλατφόρμα, στην οποία όλες οι ενώσεις-μέλη της είναι υποχρεωμένες να καταχωρούν τα στοιχεία των παικτών και την κατηγοριοποίηση (βλ. παρακάτω) των συλλόγων.
2. Πότε πληρώνονται
Καταβάλλονται την πρώτη φορά που ο παίκτης υπογράφει επαγγελματικό συμβόλαιο, αλλά και σε κάθε διεθνή μεταγραφή μέχρι τα 23 του. Για παράδειγμα, εάν ένας ποδοσφαιριστής έχει δελτίο σε σύλλογο από τα 14 και γίνει επαγγελματίας σε έναν άλλον στα 18, τότε ο πρώτος δικαιούται αποζημίωση για τέσσερα χρόνια (14, 15, 16, 17). Εάν μέχρι τα 23 του πραγματοποιήσει διεθνή μεταγραφή, είτε έναντι αντιτίμου, είτε ως ελεύθερος μετά τη λήξη του συμβολαίου του, τότε ο σύλλογος που τον εκπαίδευσε θα λάβει training compensation και από την επόμενη ομάδα του.
3. Πώς υπολογίζονται
Σε μετακινήσεις μεταξύ ελληνικών συλλόγων, η ΕΠΟ η οποία είναι αποκλειστικά υπεύθυνη, έχει προχωρήσει στον εξής διαχωρισμό ανά έτος κατάρτισης:
Για επαγγελματικά σωματεία Super League 1
Ηλικίες 12-15 ετών: 20.000 το χρόνο
Ηλικίες 16-21 ετών: 40.000 το χρόνο
Για επαγγελματικά σωματεία Super League 2
Ηλικίες 12-15 ετών: 10.000 €
Ηλικίες 16-21 ετών: 20.000 €
Για ερασιτεχνικά σωματεία
Ηλικίες 12-15 ετών: 2.000 το χρόνο
Ηλικίες 16-21 ετών: 3.000 το χρόνο
Η ιδιότητα των παικτών αναγράφεται στα δελτία τους. Σε αρκετούς επαγγελματικούς συλλόγους παρατηρούμε ότι υπάρχει διαχωρισμός των παικτών σε «Ερασιτέχνες» και «Ερασιτέχνες ΠΑΕ». Οι πρώτοι εντάσσονται στην κατηγορία των «χαμηλών» τροφείων (2.000, 3.000), ενώ οι δεύτεροι στο υψηλό επίπεδο (20.000 και 40.000).
Για διεθνείς μετακινήσεις, ο υπολογισμός γίνεται με βάση τον ειδικό πίνακα που εκδίδει η FIFA στο τέλος κάθε αγωνιστικής περιόδου. Στις χώρες της UEFA, οι σύλλογοι χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες, με τις οποίες υπολογίζονται τα ετήσια τροφεία ενός παίκτη. Η Ελλάδα ανήκει στην Β΄ κατηγορία.
Α΄ κατηγορία: 90.000 ευρώ το χρόνο
Β΄ κατηγορία: 60.000 ευρώ το χρόνο
Γ΄ κατηγορία: 30.000 ευρώ το χρόνο
Δ΄ κατηγορία: 10.000 ευρώ το χρόνο
Σημειώνεται ότι ο υπολογισμός στην FIFA, εν αντιθέσει με την ΕΠΟ, γίνεται ανά ημερολογιακό έτος.
Η αποζημίωση κατάρτισης της FIFA έχει ως στόχο να διασφαλίσει τους μικρότερους συλλόγους από «επιθετικές εξαγορές» των μεγαλύτερων (ωστόσο, όπως είδαμε παραπάνω, αυτό δεν συμβαίνει στις εγχώριες μεταγραφές). Αρχική βάση υπολογισμού, προς όφελος των μικρότερων ομάδων, αποτελεί η κατηγορία της ομάδας που αποκτά και όχι της ομάδας που κατήρτισε τον αθλητή (όπως συμβαίνει στην Ελλάδα). Για τις μετεγγραφές εντός της ΕΕ, η βάση του υπολογισμού είναι ο μέσος όρος μεταξύ των 2 κατηγοριών.
Συνεπώς για μεταγραφές μεταξύ ελληνικών συλλόγων, το «ταβάνι» είναι 40.000 ευρώ ετησίως. Για μετακινήσεις από και προς το εξωτερικό, το ποσό ανεβαίνει.
Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινίσουμε μια πολύ σημαντική παράγραφο του κανονισμού της FIFA. Μέχρι και την ηλικία των 15 ετών, όλοι οι επαγγελματικοί σύλλογοι παγκοσμίως εντάσσονται στον πίνακα Δ΄, δηλαδή των 10.000 ετησίως.
5. Σε ποιες περιπτώσεις δεν καταβάλλονται τροφεία
Αυτή είναι η ερώτηση-κλειδί, αφού σε πολλές περιπτώσεις ένα παιδί αποχωρεί από τις ακαδημίες ενός συλλόγου, επειδή δεν βρίσκει χρόνο συμμετοχής. Μετακινείται σε μία άλλη ομάδα, τα καταφέρνει εξαιρετικά και έρχεται η στιγμή της υπογραφής συμβολαίου. Εκεί, η πρώην ομάδα του μπορεί να αξιώσει χρήματα.
Η πρώτη και πιο εύκολη λύση είναι να αποκτήσει ο ποδοσφαιριστής έγγραφο αποποίησης τροφείων από τον σύλλογο, από τον οποίο έχει αποχωρήσει. Είναι μία διαδικασία σχετικά απλή και αφορά παιδιά, τα οποία «περισσεύουν» στο ρόστερ, δεν υπολογίζονται και δεν διαφαίνεται επαγγελματική προοπτική. Άρα, από τη στιγμή που ο σύλλογος δεν υπολογίζει πλέον έναν ποδοσφαιριστή, το πιο τίμιο για όλες τις πλευρές είναι να του δώσει το συγκεκριμένο έγγραφο. Αλλά η διαδικασία αυτή καλό είναι να γίνεται τη στιγμή της αποχώρησης.
Ας υποθέσουμε ότι η πλευρά του παίκτη αμέλησε να πάρει έγγραφο αποποίησης και ότι ο πρώην σύλλογος διεκδικεί τροφεία, παρότι ο ποδοσφαιριστής δεν υπολογιζόταν. Τι γίνεται σε αυτήν την περίπτωση;
Σύμφωνα με διεθνή δικηγορικά γραφεία και με βάση υποθέσεις που έχουν εκδικαστεί από το CAS (Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο Αθλητισμού), ο πρώτος σύλλογος οφείλει να αποδείξει ότι ο ποδοσφαιριστής που έφυγε παρουσίαζε προοπτική και ότι υπήρχε περίπτωση κάποτε να του προσφέρει επαγγελματικό συμβόλαιο, άρα δικαιούται αποζημίωση. Ο πρώτος σύλλογος «έχει το βάρος να αποδείξει το γνήσιο ενδιαφέρον για τον παίκτη», όπως τονίζουν εξειδικευμένοι νομικοί.
Πώς μπορεί να συμβεί αυτό πρακτικά; Η νομολογία είναι πολύ πλούσια σε σχέση με αυτό, αν και τα δικαιοδοτικά όργανα παρουσιάζονται φειδωλά στο να δεχθούν αυτήν τη εξαίρεση. Στη βάση της νομολογίας μπορεί να ειπωθεί ότι, εάν αποδειχθεί πως υπήρχαν συζητήσεις με τον εκπρόσωπο του αθλητή, τακτικές συναντήσεις και πλάνα ανάπτυξης αναφορικά με την μελλοντική καριέρα του αθλητή, ενδέχεται το αίτημα αποζημίωσης κατάρτισης να γίνει δεκτό.
Εάν δεν παρουσιαστούν τέτοια στοιχεία ή δεν γίνουν αποδεκτά, τότε τα αρμόδια δικαιοδοτικά όργανα δικαιώνουν την νέα ομάδα και την απαλλάσσουν από την υποχρέωση καταβολής τροφείων. Αυτή είναι μία πολύ σημαντική παράμετρος, που αφορά ένα μεγάλο μέρος περιπτώσεων όπου ένας νεαρός φεύγει από Ακαδημία ΠΑΕ επειδή δεν υπολογίζεται, αλλά η ΠΑΕ αρνείται να του δώσει έγγραφο απαλλαγής από τα τροφεία.
Η γνώμη του ειδικού: Άλκης Παπαντωνίου
Ο Άλκης Παπαντωνίου είναι ο επικεφαλής του δικηγορικού γραφείου AP Law Office (papantonioulaw.com). Η αποζημίωση κατάρτισης αποτελεί ένα μεγάλο πεδίο ενασχόλησης για το συγκεκριμένο γραφείο, το οποίο έχει εκπροσωπήσει πάνω από 100 ομάδες από διάφορες χώρες σε υποθέσεις ενώπιον της ΕΠΟ, της FIFA και του CAS.
Σε δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Παπαντωνίου, ο οποίος έχει διεξαγάγει και παρουσιάσει έρευνες επί της αποζημίωσης κατάρτισης σε διεθνή συνέδρια και επιστημονικά περιοδικά, τονίζει ότι:
«Οι υποθέσεις αποζημίωσης κατάρτισης είναι για το ποδόσφαιρο, μετά τις διαφορές που σχετίζονται με τα συμβόλαια αθλητών, οι υποθέσεις με τον μεγαλύτερο αριθμό αποφάσεων ενώπιον της FIFA και του CAS. Πολύ μεγαλύτερο αριθμό από υποθέσεις ντόπινγκ, βίας, διαφθοράς, δικαιωμάτων συμμετοχής ή βαθμολογικών πινάκων. Η πολυπλοκότητα στην ερμηνεία και στην εφαρμογή τους έχει δημιουργήσει ένα ενδιαφέρον θεωρητικό και ερευνητικό πεδίο κατά την τελευταία εικοσαετία. Οι υποθέσεις διεθνών μετεγγραφών εκδικάζονται σε πρώτο βαθμό από τη FIFA και σε δεύτερο από το CAS.
Στην Ελλάδα εκδικάζονται από την ΕΠΟ και η εφαρμογή του πλαισίου είναι αρκετά περιορισμένη. Σε αυτό έχουν συντελέσει τα παρακάτω:
* Το ασαφές κανονιστικό πλαίσιο που ίσχυε μέχρι το 2020, όταν και θεσμοθετήθηκε ένας αρκετά σαφής κανονισμός επί του θέματος.
* Το περιορισμένο πλαίσιο εφαρμογής που αποφασίστηκε, ακόμα και με τον νέο κανονισμό (πολύ χαμηλότερα ποσά σε σχέση με FIFA, πολύ σύντομη παραγραφή – 3 μήνες από την εγγραφή του ως επαγγελματία μετεγγραφή, έναντι 25 μηνών που ισχύουν στη FIFA – μικρότερο πλαίσιο περιπτώσεων εφαρμογής).
* Η έλλειψη ενημέρωσης των σωματείων.
Συνεπώς, χρειάζεται εξειδικευμένη γνώση και νομική υποστήριξη προς γνώση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των ομάδων».
Ο νόμος Μποσμάν και ο συμβιβασμός της Ε.Ε. με τη FIFA
Οι αποφάσεις που έχουν κατά καιρούς παρθεί υπέρ των ποδοσφαιριστών αποτελούν άμεση συνέπεια της «Απόφασης Μποσμάν» (C-415/93) και της ελεύθερης διακίνησης εργαζομένων σε χώρες της Ε.Ε., η οποία ωστόσο έχει δεχτεί να συμπεριλάβει η FIFA τα τροφεία στους κανονισμούς της. Κι αυτό γιατί έκρινε ότι είναι εύλογο και δίκαιο να προστατεύονται οι σύλλογοι που εκπαίδευσαν ένα παιδί. Από την άλλη πλευρά, όμως, η μεταβολή του σε εργαζόμενο (σε επαγγελματία ποδοσφαιριστή δηλαδή) τού διασφαλίζει σε απόλυτο βαθμό το δικαίωμα να μετακινηθεί σε όποιον εργοδότη επιθυμεί, με βάση το ευρωπαϊκό δίκαιο.
Όταν, όμως, ένας παίκτης δεν συμπεριλαμβάνεται στον μελλοντικό σχεδιασμό της ομάδας του, τα τροφεία δεν πρέπει να αποτελούν τροχοπέδη στην προσπάθειά του να βρει νέο εργοδότη. Επειδή κανείς δεν θέλει τέτοιου είδους υποθέσεις να επιλύονται στα ανώτατα διεθνή ποδοσφαιρικά όργανα, είναι και χρονοβόρες και κοστοβόρες, η λύση συνήθως βρίσκεται με καλή διάθεση ανάμεσα στις δύο πλευρές και ο παίκτης μετακινείται στη νέα ομάδα του χωρίς την υποχρέωση καταβολής τροφείων.
Παραδείγματα:
1. Ομάδα από το εξωτερικό ενδιαφέρεται για 16χρονο, ο οποίος ανήκει στον Παναθηναϊκό από τα 12, όμως έκανε το πρώτο δελτίο του στα 14. Σε τι ποσό αντιστοιχούν τα τροφεία του;
Απάντηση: Όσο δεν έχει δελτίο, δεν υπάρχουν τροφεία, συνεπώς ο υπολογισμός αρχίζει από τα 14. Στα 14 και τα 15 η γενική ετήσια αποζημίωση είναι 10.000. Ο Παναθηναϊκός ανήκει στην Β΄ κατηγορία του πίνακα (60.000 το χρόνο). Άρα, όταν ο παίκτης υπογράψει επαγγελματικό συμβόλαιο, η νέα ομάδα του θα πρέπει να καταβάλει στον Παναθηναϊκό 80.000 ευρώ (60.000 ευρώ για την ηλικία των 16 ετών και από 10.000 ευρώ για τις ηλικίες 15 και 14).
2. Είμαι 21 ετών, ανήκω σε ομάδα Super League εδώ και δέκα χρόνια και θα υπογράψω επαγγελματικό συμβόλαιο με ομάδα της Bundesliga. Τι ποσό πρέπει να καταβληθεί ως τροφεία;
Απάντηση: Το ανώτατο! Έξι χρόνια (16, 17, 18, 19, 20, 21) επί 75.000 (ο μέσος όρος ανάμεσα σε Ελλάδα και Γερμανία) και τέσσερα (12, 13, 14, 15) επί 10.000. Δηλαδή 75.000×6 + 10.000×4=490.000.
3. Ο γιος μου αναδείχθηκε μέσα από μία συνοικιακή ακαδημία, με την οποία είχε δελτίο από τα 15 έως τα 19. Πήγε σε μία μεγάλη ΠΑΕ και υπέγραψε επαγγελματικό συμβόλαιο. Δικαιούται τροφεία ο πρώτος σύλλογος;
Απάντηση: Ασφαλώς και δικαιούται 14.000 ευρώ (2.000 για την ηλικία των 15 και από 3.000 για τις ηλικίες 16, 17, 18 και 19).
4. Ένας 16χρονος ανήκει από πολύ μικρή ηλικία σε ακαδημία της Super League 1 και έχει δελτίο από 12 ετών ως «ερασιτέχνης». Τι ποσό θα πρέπει να καταβάλει, εάν υπογράψει επαγγελματικό συμβόλαιο σε άλλη ελληνική ομάδα;
Απάντηση: 11.000 ευρώ, τα οποία αναλύονται ως εξής: από 2.000 για τις ηλικίες 12, 13, 14, 15 και από 3.000 για την ηλικία των 16.
5. Αντίστοιχη περίπτωση παίκτη, που χαρακτηρίζεται ως «ερασιτέχνης ΠΑΕ». Πόσο ανεβαίνουν τα τροφεία του;
Απάντηση: Πολύ! Ανεβαίνουν στις 120.000 που αναλύονται ως εξής: από 20.000 για τις ηλικίες 12, 13, 14, 15 και 40.000 € για την ηλικία των 16.
