Ακριβώς ένα χρόνο μετά το κλείσιμο της 1ης αξιολόγησης του 3ου Μνημονίου, ξεκινά σήμερα στη Βουλή η συζήτηση για το πολυνομοσχέδιο με τα προαπαιτούμενα για να κλείσει και η 2η αξιολόγηση.
Με την ψήφισή του την Πέμπτη, το Eurogroup της 22ας Μαΐου αναμένεται ότι θα δώσει την έγκριση για την δόση των περίπου 7 δισ. προς τη χώρα μας για να πληρώσει την ΕΚΤ και άλλα δάνεια ως τον Ιούλιο.
Ωστόσο το πολυνομοσχέδιο καθυστέρησε και «φορτώθηκε» και 5 δισ. επιπλέον μέτρα λιτότητας, επειδή η κυβέρνηση και ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος, θέλησαν να κλείσουν «πακέτο» για την αξιολόγηση και, ταυτόχρονα, μια συμφωνία με τους δανειστές για ελάφρυνση του χρέους, μείωση πλεονασμάτων και συμμετοχή για του ΔΝΤ στο πρόγραμμα.
Και μετά την ψήφισή των μέτρων όμως, είναι αμφίβολο αν θα κλείσει «χέρι με χέρι» η συνολική συμφωνία, όπως ήθελε η Αθήνα. Η δόση όπως και το Βερολίνο λέει μπορεί τελικά να έρθει, αλλά η «απειλή» Τσίπρα προς την επικεφαλής του ΔΝΤ κ. Κριστίν Λαγκάρντ χθες στο Πεκίνο ότι τα νέα μέτρα δεν θα ισχύσουν αν δεν προσφέρουν την ρύθμιση για το χρέος οι ευρωπαίοι, δείχνει πως μπορεί και το ραντεβού στις 22 Μαΐου να χαθεί. Και η Κριστίν Λαγκάρντ «απείλησε» πως χωρίς περίγραμμα για τις αποφάσεις για το χρέος το Ταμείο δεν θα συμμετάσχει. Αν δεν επέλθει άμεσα συμβιβασμός, τα μέτρα θα έχουν ψηφιστεί αλλά η συνολική συμφωνία θα πάρει καιρό ακόμα.
Θυσίες 5 δισ. ως το 2021
Ο λογαριασμός των «σίγουρων» μέτρων λιτότητας αγγίζει όλους. Τα αντίμετρα όμως όχι, ακόμη και αν ποτέ εφαρμοστούν. Η λίστα των θυμάτων τους χωράει όλους:
Συνταξιούχοι: καταργείται από 1.1.2019 η προσωπική διαφορά στις συντάξεις. Παλαιοί συνταξιούχοι ευθυγραμμίζονται με τους νέους. Χάνουν άμεσα έτσι έως 18% της σύνταξής τους (μία ως δύο συντάξεις δηλαδή) και στην κύρια και στην επικουρική. Αντιθέτως, όσοι βγήκαν το 2015-2016 σε σύνταξη με ποσά 100-200 ευρώ, λόγω 3ου Μνημονίου, θα φτάσουν την νέα κατώτατη σύνταξη των 392 ευρώ (ή όποια θα ισχύει τότε) το 2023. Επιπλέον αναβάλλονται για τρία χρόνια και οι πενιχρές ετήσιες αυξήσεις που προέβλεπε ο νόμος Κατρούγκαλου να δοθούν στους συνταξιούχους.
Μισθοσυντήρητοι και αγρότες: μειώνεται από 1.1.2020 κατά 650 ευρώ η έκπτωση που δικαιούνται από τον ετήσιο φόρο εισοδήματος. θα πληρώνουν φόρο και τουλάχιστον 500.000 χαμηλόμισθοι των 450-500 ευρώ που έμεναν ως τώρα αφορολόγητοι. Χάνουν έτσι και αυτοί σχεδόν ένα μηνιάτικο.
Νοικοκυριά: Καταργούνται αναδορμικά από 1.1.2017 οι εκπτώσεις φόρου για ιατρικές δαπάνες. Από 1.1.2018 καταργείται η έκπτωση 1,5% στον μηνιαία παρακράτηση φόρου στους μισθούς και τις συντάξεις. Μειώνεται 58 εκατ. ευρώ το κονδύλι για επίδομα πετρελαίου.
Αυταπασχολούμενοι: αυξάνονται από 1.1.2018 οι ασφαλιστικές κρατήσεις ΕΦΚΑ
Άποροι-άνεργοι: καταργούνται παροχές όπως τα επιδόματα ένδειας, απροστάτευτων τέκνων, ανεργίας νεοεισερχομένων από τον ΟΑΕΔ κλπ
Δανειολήπτες: Επιταχύνονται οι κατασχέσεις και καθιερώνονται ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί. Τα funds μπορούν να διαχειρίζονται ακίνητα των οφειλετών
Ιδιωτικοί υπάλληλοι: Επιταχύνονται οι ομαδικές απολύσεις
Δικαστικοί: χάνουν την ειδική φοροαπαλλαγή που είχαν, καθώς επειδή εξομοιώνονται στην φορολογική μεταχείριση με τους βουλευτές.
Ειδικά μισθολόγια: ανατρέπονται τα κλιμάκια, παγώνουν ωριμάνσεις.
Μέτρα… «στα μέτρα» των δανειστών
Επί της ουσίας, το deal της κυβέρνησης με τους δανειστές έχει δύο σκέλη:
Α. Ικανοποιεί πλήρως το Βερολίνο: με την ψήφιση των προαπαιτουμένων ικανοποιούνται η κυβέρνηση λαμβάνει 5 δισ. επιπλέον μέτρα λιτότητας και δεσμεύεται για πρωτογενή πλεονάσματα που δεν θα πέσουν κάτω από 3,5% και μετά το 2018 που λήγει το Μνημόνιο. Ακόμα καλύτερα για τους δανειστές, η κυβέρνηση δεσμεύεται και για πλεονάσματα πάνω από 4% του ΑΕΠ σταθερά για μια 4ετία τουλάχιστον (έως και 5,6% το 2021) και μετά την λήξη της θητεία της. Με 5,6% πλεόνασμα και όσα προβλέπει το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2018-2021 που θα ψηφιστεί μαζί με τα προαπαιτούμενα, η Ελλάδα κονιορτοποιεί την επιχειρηματολογία που αναπτύχθηκε και διεθνώς από την αρχή της κρίσης (με 17ωρες διαπραγματεύσεις σε Συνόδους Κορυφής και δεκάδες συναντήσεις σε ΕΕ και ΗΠΑ) πως απαιτείται χαλάρωση της σκληρής λιτότητας σε Ελλάδα και Ευρώπη, επειδή τα υψηλά πλεονάσματα (3,5%-4,5% το χρόνο) είναι αδύνατον να διατηρηθούν «μεσοπρόθεσμα» ενώ βλάπτουν και στην Ανάπτυξη. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, τα πλεονάσματα πάνε «χέρι-χέρι» με σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης 2,2%-2,6% ως το 2021, διψήφια ποσοστά αύξησης επενδύσεων και σχεδόν 5,5 μονάδες μείωση της ανεργίας!
Β. Ικανοποιεί και την κυβέρνηση επειδή μπορεί πλέον να υπόσχεται «αντίμετρα» – παροχές για το 2018 και μετά, ακόμα και αν δεν τα εφαρμόσει η ίδια -ή και δεν εφαρμοστούν ποτέ.
Εφόσον οι δανειστές διασφαλίζουν πλεονάσματα και μέτρα λιτότητας, καθόρισαν και ποια «αντίμετρα» μπορεί να εφαρμοστούν και δεν ασχολούνται άλλο με αυτά, μέχρι τουλάχιστον τα μέσα του 2018 που θα αποφανθούν αν θα εφαρμοστούν ή όχι.
Αντιθέτως στον ΣΥΡΙΖΑ σχεδόν πανηγυρίζουν για την ψήφιση των μέτρων, με υποσχέσεις για μελλοντικές παροχές που -ανέξοδα προς το παρόν- μοιράζονται από τώρα, αντί για νέα μέτρα λιτότητας που εφαρμόζονται άμεσα και αναδρομικά, από φέτος κιόλας.
Τα πλεονάσματα «καταπίνουν» την Ανάπτυξη
Και στην ιδανική περίπτωση όμως που όλα θα πηγαίνουν «κατ’ευχήν» ως το 2021, το κράτος θα «καταπιεί» την Ανάπτυξη που προβλέπει η ίδια κυβέρνηση, στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2018-2021 (που είναι και η βάση στην οποία στηρίζονται τα σενάρια που προβλέπει το πολυνομοσχέδιο) καθώς έμγα μέρος κάθε αύξησης στο ΑΕΠ, καταλήγει ουσιαστικά στα κρατικά ταμεία.
Για το 2018, για παράδειγμα, η κυβέρνηση υπολογίζει ότι θα αυξηθεί το ονοματικό ΑΕΠ της χώρας κατά 5,541 δισ. ευρώ (με ρυθμό ανάπτυξης 2,4%). Την ίδια στιγμή, για την ίδια χρονιά, υπολογίζει να πετύχει αύξηση στο πρωτογενές πλεόνασμα 3,4 δισ. ευρώ (στα 6,571 δισ. από 3,171 δισ. το 2017). Αν πέσει μέσα στην πρόβλεψη αυτή, σημαίνει ότι τα δύο τρίτα της Ανάπτυξης (το 62% των 5,541 δισ. ευρώ) θα το έχει καρπωθεί το ελληνικό δημόσιο.
Η εξέλιξη αυτή εν μέρει μόνον ερμηνεύεται ως απευθείας είσπραξη κεφαλαίων από αποκρατικοποιήσεις. Θεωρητικά συνάδει με τη «γραμμή Τσακαλώτου» να διαχειρίζεται το Κράτος την Ανάπτυξη και να κάνει αναδιανομή υπέρ των ασθενεστέρων. Με τη διαφορά πλέον ότι οι μεγαλύτερες αλλαγές (πχ αφορολόγητο, κατάργηση εκπτώσεων φόρου και επιδομάτων, προσωπική διαφορά στις συντάξεις, πλήττουν τους φτωχότερους που χάνουν περισσότερα και χρηματοδοτούν έτσι τα πλεονάσματα και τις ελαφρύνσεις που δίνει από το 2020 κράτος στα μεσαία και την ανώτερη οικονομικά τάξη.
«Δώστα όλα» από τώρα …!
Ορισμένοι αριθμοί και διατάξεις του πολυνομοσχεδίου αποκαλύπτουν τον προεκλογικό του χαρακτήρα:
προβλέπει για μετά το 2019 –δηλαδή μετά και τη λήξη της θητείας της κυβέρνησης- μέτρα λιτότητας 4,924 δισ. ευρώ.
Προβλέπει και μέτρα που σκοπό έχουν να «εξισορροπήσουν» τις απώλειες, αλλά αυτά ανέρχονται σε …7,5 δισ. ευρώ. «Ξεφεύγει» δηλαδή κατά 2,5 δισ. επιπλέον (+50%) από τον …κανόνα «1 ευρώ παροχές για κάθε 1 ευρώ λιτότητας».
Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους αποτιμά αναλυτικά όλα τα «εξισορροπητικά» μέτρα στα 4,1 δισ. ευρώ. Στα «ψιλά γράμματα» του πολυνομοσχεδίου κρύβονται όμως και επιπλέον «απροσδιόριστες» παροχές (που δεν επεξηγούνται και δεν προσδιορίζονται) ύψους 3,5-4 δισ. ευρώ: κοινωνικές δαπάνες 660 εκατ. ευρώ για το 2019, αλλά και φοροελαφρύνσεις 1,5 δισ. το 2020 και επιπλέον 2 δισ. (σωρευτικά 3,5 δισ. ευρώ) το 2021.
Παρότι η κυβέρνηση μοιράζει περισσότερα (7,5 δισ.) από όσα εξοικονομεί (5 δισ. ευρώ), προβλέπει επιπλέον να έχει και … τεράστιο περίσσευμα, με πρωτογενές πλεόνασμα σταθερά 4% του ΑΕΠ ως το 2021, δηλαδή σχεδόν 1 δισ. κάθε χρόνο πάνω και από το 3,5% που απαιτούν το Μνημόνιο και το Βερολίνο.
«Λεφτά υπάρχουν»
Πού θα βρίσκει τα λεφτά το κράτος για να μοιράζει παροχές 7,5 δισ. και να έχει και πρωτογενές πλεόνασμα άλλα περίπου 8 δισ. ευρώ το χρόνο;
Η απάντηση κρύβεται στην πρόβλεψη-υπόθεση που κάνει η κυβέρνηση («σενάριο βάσης») ότι ΧΩΡΙΣ τα πρόσθετα μέτρα λιτότητας και τις παροχές που θα ψηφιστούν, το κράτος θα είχε πρωτογενές πλεόνασμα έως και … 5,6% του ΑΕΠ, στα χρόνια μετά το 2018!
Υπολογίζει δηλαδή ότι θα υπάρχουν σε 3-4 χρόνια υψηλά δημοσιονομικά περιθώρια για άσκησης επεκτατικής πολιτικής. Διαψεύδει έτσι τα όσα –μονότονα- υποστήριζε ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ, πως πλεονάσματα 3,5% ή 4,5% του ΑΕΠ είναι μη διατηρήσιμα και ότι πρέπει να μειωθούν οι «υψηλοί» στόχοι 3,5% που απαιτούσε η Γερμανία!
«Καμουφλάζ» νέων μέτρων
Αν κάποιος ξεκινήσει να φυλλομετρεί τις 941 σελίδες του νομοσχεδίου και των συνοδευτικών εκθέσεων, θα διαπιστώσει ότι στην αρχή-αρχή «κάνουν παρέλαση» τα θετικά αντίμετρα και θα «ξεχνούσε» ίσως πως οι υπόλοιπες σελίδες βρίθουν σκληρών μέτρων λιτότητος ύψους 5 δισ. ευρώ. Πράγματι τα 11 από τα 14 πρώτα άρθρα περιγράφουν επιμελώς τις παροχές! Μόνον το άρθρο 15 του πολυνομοσχεδίου έρχεται να βάλει τα πράγματα στη θέση τους: τα «εξισορροπητικά» μέτρα (όπως «βαπτίστηκαν» στο πολυνομοσχέδιο τα «αντίμετρα») θα ενεργοποιηθούν, αν και εφόσον επιτυγχάνονται οι στόχοι για το πλεόνασμα ως το 2021 και το εγκρίνουν ΔΝΤ και ευρωπαϊκοί θεσμοί. Το ίδιο άρθρο λέει ότι τα μέτρα θα εφαρμόζονται «στον βαθμό» που το επιτρέπουν οι δημοσιονομικές συνθήκες (άρα οι παροχές μπορεί να είναι μικρότερες). Ακόμα χειρότερα, το ΔΝΤ αποκτά υπερεξουσίες αφού, αν το κρίνει ανακαίο και δεν του αντιταχθούν οι ευρωπαίοι, μπορεί να επιβληθούν νωρίτερα και οι μειώσεις στο αφορολόγητο, από το 2019 αντί το 2020.
Και ενώ τα μέτρα λιτότητας θα ισχύουν ούτως ή άλλως, το άρθρο 15 ορίζει ότι:
1. Οι διατάξεις για τα “αντίμετρα” τίθενται σε εφαρμογή «υπό την προϋπόθεση και στο βαθμό που, σύμφωνα με εκτίμηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (…) δεν προκαλείται απόκλιση από τους μεσοπρόθεσμους δημοσιονομικούς στόχους.
2. Διατάξεις για αντίμετρα «εφαρμόζονται αναπροσαρμοζόμενες στον επιτρεπόμενο βαθμό. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών διαπιστώνεται η ακριβής αντιστοιχία προς το δημοσιονομικό στόχο και ρυθμίζονται οι αναγκαίες λεπτομέρειες».
3. «Αν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (…) διαπιστώσει ότι, στη βάση μίας προοπτικής εκτίμησης, είναι αναγκαία η εμπροσθοβαρής εφαρμογή του άρθρου 10 (σσ: μείωση αφορολογήτου) είναι αναγκαία προκειμένου να επιτευχθεί ο συμφωνημένος δημοσιονομικός στόχος πρωτογενούς ισοζυγίου της Γενικής Κυβέρνησης ύψους 3,5% για το οικονομικό έτος 2019» τότε οι διατάξεις αυτές «εφαρμόζονται για εισοδήματα που αποκτώνται από την 1.1.2019 και εφεξής», δηλαδή έναν χρόνο νωρίτερα. Έτσι «οι ελληνικές αρχές μπορούν να εφαρμόζουν τις αναγκαίες προσαρμογές, σε συμφωνία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας». Η μείωση δεν χρειάζεται να περνάει καν από τη Βουλή, αφού «ο Υπουργός Οικονομικών δημοσιεύει στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ανακοίνωση, στην οποία περιέχονται τα συμπεράσματα της ανωτέρω εκτίμησης».
Ψηφίζουν λιτότητα, μιλούν για παροχές
Παρόλα αυτά, απτόητοι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, εμφανίζονται βέβαιοι λίγο πριν την ψήφιση των μέτρων, ότι ψηφίζουν…παροχές και όχι νέα μέτρα λιτότητας. Και αυτό γιατί, με βάση το πολυνομοσχέδιο και το νέο Μεσοπρόθεσμο:
προεξοφλούν από το 2017, τα θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα έως 5,6% του ΑΕΠ που (υποθετικά) θα είχε η χώρα ως το 2021
εμφανίζονται βέβαιοι (σαν να έχουν «στο τσεπάκι τους» τα υψηλά πλεονάσματα) πως θα εφαρμοστούν ανυπερθέτως και στο 100% τα αντίμετρα
υποστηρίζουν ότι η κατάργηση της περικοπής διαφοράς στις συντάξεις θα εξισορροπηθεί από τα αντίμετρα, όπως και η μείωση του αφορολογήτου -που την υπολογίζουν σε 6250 ευρώ και όχι 5681 ευρώ.
ανοίγουν «παράθυρο» και για να υπόσχονται άλλες (“κρυφές”) παροχές 3,5-4 δισ. ευρώ ως το 2021!
Στην πραγματικότητα, παρότι επί έξι μήνες πέφτουν έξω σχεδόν όλες οι προβλέψεις της κυβέρνησης για την οικονομία (ανάπτυξη 1,8% αντί 2,7% για φέτος, οκταπλάσιο πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 κλπ) υιοθετούν ανεπιφύλακτα ένα προκαθορισμένο σενάριο για το τι θα συμβεί μετά από 3 ή 4 χρόνια στην χώρα. Ψηφίζουν ταυτόχρονα μέτρα λιτότητας και παροχές για μετά το 2018 δημιουργώντας τελεσμένα και δεσμεύοντας από τώρα την επόμενη κυβέρνηση, ακόμα και για το ποιες παροχές θα μπορεί να κάνει!
«Εξισορροπητικά» μέτρα 2019-2021:
Για το 2020 (βάσει στόχων):
– έκπτωση 30% ή έως 70 ευρώ για συνολικό ΕΝΦΙΑ έως 700 ευρώ
– μείωση φόρου μισθωτών από 22% σε 20%
– μείωση φόρου επιχειρήσεων από 29% σε 26%
– μείωση ειδικής εισφοράς: 0% έως 30.000 ευρώ, 2% αντί 6,5% για έως 40.000 και 6% αντί 7,5% για έως 65.000 ευρώ
– επίδομα στέγασης για 600.000 ενοικιαστές – δανειολήπτες με εισόδημα έως 9600 ευρώ
Για το 2018 (βάσει στόχων):
– «Βρεφονηπιακή φροντίδα» έως και 45.000 νέων θέσεων για παιδιά
– Σχολικά γεύματα στα δημόσια σχολεία
– Αύξηση στο επίδομα παιδιού
– Μείωση ή κατάργηση συμμετοχής περίθαλψης?
– Μείωση φόρου στα γεωργικά εφόδια
