Ο Φυσικοθεραπευτής της ομάδας μπάσκετ του Άρη, με εξειδίκευση στη διαχείριση αθλητικών κακώσεων και ιδιοκτήτης του κέντρου φυσικοθεραπείας “Sports Physio Boutovinos”, Αλέξανδρος-Παναγιώτης Μπουτοβίνος γράφει για τις επιπτώσεις του COVID-19 στις αθλητικές κακώσεις και για το ενδεχόμενο ρίσκο επανέναρξης των Πρωταθλημάτων.
“Τις τελευταίες μέρες, μετά τις αρχικές ανακοινώσεις για μερική άρση των μέτρων του lockdown στη χώρα μας, αρχίζουν και πληθαίνουν οι συζητήσεις και οι διαβουλεύσεις για την επανέναρξη των Πρωταθλημάτων.
Κατά πόσο είναι σωστό, φυσικά να προχωρήσουμε στην άρση των μέτρων είναι debatable, καθώς νωπές είναι οι μνήμες των αποφάσεων στην Ιαπωνική νήσο Hokkaido, στην οποία μέσα σε 4 βδομάδες από την άρση του lockdown, τα κρούσματα από 0 εκτινάχθηκαν στα 498, την περασμένη Τετάρτη, όπου κηρύχθηκε για δεύτερη φορά lockdown.
Φυσικά, τα δεδομένα και οι ιδιαιτερότητες της εκάστοτε περιοχής δεν είναι όμοιες, όμως σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να μετριαστούν συμπεριφορές, που δεν συνάδουν με τη σοβαρότητα της κατάστασης και να αντιμετωπίσουμε την επόμενη μέρα, με σκεπτικισμό και σύνεση, τηρώντας στο έπακρο τις οδηγίες που εκδίδονται.
Μέσα λοιπόν, στον κυκεώνα πληροφοριών και εξελίξεων, βλέπουμε άλλες Λίγκες να έχουν τερματίσει πρόωρα τα Πρωταθλήματα και άλλες να είναι υπό συζήτηση για την επανέναρξή τους. Οι λόγοι, η ασφάλεια και οι επιπλοκές περιεγράφησαν ξεκάθαρα στο άρθρο του Γιατρού της ομάδας μας, κ. Νίκου Κουκουλιά (https://www.arisbc.gr/el/enimerosi/eidiseis/1218-koukoulias-einai-asfalis-i-epanenarksi-ton-athlitikon-diorganoseon.html).
Κι αν η επανέναρξη έχει ως στόχο την προστασία του προϊόντος, του οποίου υπηρετούμε, πρώτη μας προτεραιότητα πρέπει, όπως πάντα, να είναι η προστασία της θεμελίου λίθου όλων των αθλημάτων, δηλαδή, του ΑΘΛΗΤΗ. Η παρατεταμένη αποχή από την προπόνηση και τη φυσική δραστηριότητα, έχουν αρνητική επίπτωση στη φυσική κατάσταση των αθλητών, οδηγώντας στο “deconditioning”, που παρουσίασε εκτενώς ο υπεύθυνος φυσικής κατάστασης της ομάδας μας, κ. Παναγιώτης Ζάλογγος (https://www.arisbc.gr/el/enimerosi/eidiseis/1217-zaloggos-oi-synepeies-tis-apoxis-apo-tin-proponisi-stin-athlitiki-apodosi.html).
Αυτό το deconditioning, μπορεί δυνητικά να συντελέσει στην αύξηση της εμφάνισης αθλητικών κακώσεων. Το 2011, το NFL (αμερικανικό ράγκμπι) βίωσε ένα τρίμηνο lockout, όπου οι παίκτες απείχαν από τις προπονήσεις και απαγορευόταν η επαφή με το προπονητικό και ιατρικό staff των ομάδων. Μετά τη λήξη του, οι ομάδες προσπάθησαν μέσα σε 14 ημέρες να τους επαναφέρουν σε αγωνιστικούς ρυθμούς προπόνησης για να εκκινήσουν το πρωτάθλημα. Η έναρξη των προπονήσεων έγινε 2 μέρες, μετά το πέρας του lockout, αυξάνοντας απότομα το προπονητικό φορτίο (spike), κάτι που αυξάνει επικίνδυνα τις πιθανότητες τραυματισμού.
Τα αποτελέσματα δεν ήταν και τόσο καλά. Κατά τη διάρκεια των πρώτων 10 ημερών της preseason, κατεγράφησαν 10 (!) ρήξεις αχίλλειων τενόντων και άλλες 2 τις επόμενες 2(!) εβδομάδες. Και αν το νούμερο 12 από μόνο του δεν προξενεί δέος, σας παραθέτω την εμφάνιση ρήξεων αχίλλειου στο NFL από το 1997-2002, που ήταν 31 συνολικά, μέσα σε 5 χρόνια, με μέσο όρο 5 ρήξεις ετησίως. Αίσθηση προκαλεί το γεγονός πως ο μέσος όρος ηλικίας των αθλητών αυτών ήταν τα 23 έτη, ενώ μέχρι τότε, η εμφάνιση ρήξεων αχιλλείων εμφανίζονταν σε αθλητές, με μέσο όρο ηλικίας τα 29 έτη και θεωρούταν “τραυματισμός βετεράνων”. Να σημειωθεί πως σε μια έρευνα των Gajhede-Knudsen et al. (2013), η οποία μελέτησε για 11 σεζόν επαγγελματίες ποδοσφαιριστές του Champions League, βρέθηκε πως 13% έως και 31% μπορεί να εμφανίσει υποτροπή ρήξης του αχιλλείου τένοντα.
Ένα δεύτερο πρόβλημα που ενδεχομένως να αντιμετωπίσουμε, θα είναι το ρίσκο υποτροπής τραυματισμών σε αθλητές, λόγω των ενδεχόμενων εμβιομηχανικών και νευρομυϊκών ελλειμμάτων, που να παραμένουν από προγενέστερους τραυματισμούς. Μόλις πρόσφατα, δημοσιεύθηκε μια συστηματική ανασκόπηση των Green et al.(2020) για τους παράγοντες ρίσκου θλάσης του δικέφαλου μηριαίου, με τους βασικότερους να είναι ο προγενέστερος τραυματισμός του ιδίου του μυός, η μυϊκή θλάση της γαστροκνημίας και η επέμβαση ανακατασκευής προσθίου χιαστού συνδέσμου (Π.Χ.Σ.). Επίσης, εμβιομηχανικά και λειτουργικά ελλείματα σε αθλητές με Π.Χ.Σ., μπορούν να παρατηρηθούν έως και 11 μήνες, μετά την επιστροφή τους στην αγωνιστική δραστηριότητα, όπως έδειξε το άρθρο των Myer et al. (2011), το οποίο σε συνδυασμό με το deconditioning, ενδεχομένως να αυξήσει ακόμα περισσότερο τις πιθανότητες υποτροπής ή δευτερογενούς τραυματισμού.
Στην περίοδο της προετοιμασίας, οι περισσότεροι αθλητές προσέρχονται στην αρχή αυτής, λέγοντας πως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού έχουν κάνει “πραγματάκια” για να διατηρηθούν σε καλή φυσική κατάσταση και πιστεύουν πως είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν κανονικά τις υποχρεώσεις τους, υπερεκτιμώντας πολλές φορές τις δυνατότητές τους. Γι’ αυτό το λόγο, το ιατρικό team σε στενή συνεργασία με τον υπεύθυνο φυσικής κατάστασης λειτουργούν σαν “ένα”, διενεργώντας ένα πακέτων εξετάσεων (εργοφυσιολογική αξιολόγηση, τεστ πεδίου, λειτουργικά τεστ αξιολόγησης, ιατρικές εξετάσεις και ερωτηματολόγια) για τον εντοπισμό ελλειμάτων και την αντιμετώπιση αυτών, διαμέσου της ατομικής προσαρμοσμένης άσκησης, σχεδιασμού προπονητικών φορτίων και εντάσεων, αλλά και θεραπευτικών ασκήσεων και παρεμβάσεων σε μορφή «ρουτίνας» πριν την προπόνηση.
Σε περίπτωση αιφνίδιας έναρξης πρωταθλημάτων, τα ανωτέρω, δεν θα έχουν την δυνατότητα να εφαρμοστούν επαρκώς, οδηγώντας σε ημίμετρα και “guesstimation”.
Μεγάλη προσοχή θα πρέπει να δοθεί επίσης και στα τμήματα υποδομών. Οι ηλικιακές αυτές ομάδες είναι εξαιρετικά ευπαθείς σε αθλητικές κακώσεις. Ως παράγοντες ρίσκου αναφέρονται: η βιολογική ανάπτυξη, η εκπαίδευση, η προπόνηση (υπέρ ή υπό προπόνηση), τα ελλείμματα στα αθλητικά κινητικά πρότυπα, την ιδιοδεκτικότητα και κυρίως το conditioning (Caine et al., 2008). Η παρατεταμένη αποχή από την αθλητική δραστηριότητα μπορεί να επιτείνει ακόμα περισσότερο τη φυσική κατάσταση των παιδιών, καθώς και την ανάπτυξη των sports specific ικανοτήτων τους, επηρεάζοντας την αθλητική τους εξέλιξη. Ο συνδυασμός των προηγούμενων, τους αφήνει έκθετους ακόμα περισσότερο στην εμφάνιση κάποιου τραυματισμού, που σε αυτή την ηλικία μπορεί να σημάνει και το πρόωρο τέλος μιας επαγγελματικής καριέρας.
Φυσικά από τα προηγούμενα, δεν πρέπει να εξαιρέσουμε τους ερασιτέχνες αθλητές, οι οποίοι δεν έχουν την απαραίτητη υλικοτεχνική στήριξη και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ως ενεργό σύνολο εκατοντάδων αθλητικών συλλόγων, θα πρέπει κατά την έναρξη αυτών των πρωταθλημάτων να υπάρξει η αντίστοιχη μέριμνα για αυτούς τους αθλητές, που αποτελούν τη βάση του αθλητισμού γενικότερα.
Τέλος, θα πρέπει να ενισχυθεί η ψυχολογική υποστήριξη όλων των αθλητών. Μπορεί να έχει περιγραφεί εκτενώς στην αρθρογραφία πως το άγχος, το στρες και ο κοινωνικός περίγυρος είναι κύριοι παράγοντες εμφάνισης αθλητικών κακώσεων (Junge, 2000), όμως είναι ακόμα άγνωστο το τί επιπτώσεις θα έχει στις αθλητικές κακώσεις και επιδόσεις π.χ. ο φόβος λοίμωξης από COVID-19, η απώλεια εισοδήματος, η απότομη αλλαγή της καθημερινότητας, η απώλεια αγαπημένων προσώπων και η αβεβαιότητα για το αύριο. Η έρευνα των Galea et al. (2020) αναφέρει την άμεση ανάγκη για πρόληψη και παρέμβαση στις ψυχολογικές επιπτώσεις του COVID-19, που ίσως προκαλέσει το σύνδρομο μετατραυματικού στρες (PTSD).
Υπάρχει λοιπόν εμβόλιο για αυτή την πανδημία κακώσεων; Η απάντηση είναι η πάντα επίκαιρη ρήση του Ιπποκράτη: “Ασφάλεια εστί το προνοείν και προλαμβάνειν. Το δε προνοείν και προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν”.
Προγράμματα πρόληψης τραυματισμών, με έμφαση στις αδυναμίες, αλλά και στοχευμένες ασκήσεις ενδυνάμωσης και φυσικής κατάστασης που μιμούνται, όσο το δυνατόν γίνεται, τις κινήσεις, δεξιότητες και ανάγκες των αθλημάτων, σε συνδυασμό με τη σωστή διατροφή και ψυχολογική υποστήριξη, είναι το αποτελεσματικότερο «φάρμακο» που έχουμε αυτή τη στιγμή, ώστε να γίνει το καλύτερο “damage control” των σοβαρών επιπτώσεων του lockdown.
Όσον άφορα την επανέναρξη των πρωταθλημάτων, θα πρέπει να υπολογιστεί ένα διάστημα τουλάχιστον 6-8 εβδομάδων για τη σταδιακή προετοιμασία και αγωνιστική επανένταξη των αθλητών, με σεβασμό στο χρόνο που χρειάζονται για να γίνουν συγκεκριμένες προσαρμογές στο σώμα.
Όπως, λοιπόν, είναι πολυδιάστατη η προσέγγιση που έχουμε, όσον αφορά τη διαχείριση ενός επαγγελματία αθλητή, έτσι θα πρέπει να είναι και η απόφαση επανέναρξης, βασισμένη σε πολυφωνία, όπου ακούγονται όλες οι απόψεις με γνώμονα το καλύτερο για τον ΑΘΛΗΤΗ και το ΑΘΛΗΜΑ. Αλλιώς κινδυνεύουμε τα ρίσκα και οι παγίδες, να γίνουν περισσότερα από τα οφέλη.
Με την ευχή να μπορέσουμε όλοι να διαχειριστούμε το πρωτοφανές αυτό γεγονός, να βρούμε τη ΔΥΝΑΜΗ και να βγούμε ΟΛΟΙ ΝΙΚΗΤΕΣ και να μπορέσουμε ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ να γυρίσουμε στο γήπεδο και να τα πούμε ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ, ΞΑΝΑ από ΚΟΝΤΑ!
Εις το επανιδείν
Αλέξανδρος-Παναγιώτης Μπουτοβίνος”.
