Πρώτο θέμα στα μεγαλύτερα δημοσιογραφικά μέσα του κόσμου είναι ο θάνατος του τελευταίου Σοβιετικού ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο οποίος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών, μετά από μακροχρόνια μάχη με δύσκολη ασθένεια, όπως ανακοίνωσε το νοσοκομείο.
Δυτικοί ηγέτες και πολιτικοί στέλνουν συλληπτήρια μηνύματα και στέκονται στο γεγονός ότι επί των ημερών του ο Ψυχρός Πόλεμος σταμάτησε χωρίς αιματοχυσία και για τη συμβολή του στην πτώση του τοίχους του Βερολίνου. Από την άλλη πλευρά η αντίδραση του Κρεμλίνου είναι πολύ πιο ψυχρή
Ο Πούτιν εξέφρασε συλληπτήρια
Ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντίμιρ Πούτιν εκφράζει τα «βαθιά συλλυπητήριά», μέσω του εκπρόσωπου του Κρεμλίνου.
«Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εκφράζει τα βαθιά του συλλυπητήρια μετά τον θάνατο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, πρόκειται να στείλει το πρωί συλλυπητήριο τηλεγράφημα στην οικογένεια και στους οικείους» του πρώην ηγέτη της ΕΣΣΔ, ανέφερε ο Ντμίτρι Πεσκόφ, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS.
Μπάιντεν για Γκορμπατσόφ: Ένας «σπάνιος ηγέτης» που παρέδωσε «έναν ασφαλέστερο κόσμο»
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν απέτισε φόρο τιμής, χαρακτηρίζοντας τον Γκορμπατσόφ «σπάνιο ηγέτη». «Ως ηγέτης της ΕΣΣΔ, συνεργάστηκε με τον (αμερικανό τότε) πρόεδρο (Ρόναλντ) Ρέιγκαν για να μειωθούν τα πυρηνικά οπλοστάσια των δύο χωρών μας, προς μεγάλη ανακούφιση των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που προσεύχονταν να τερματιστεί η κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών. Έπειτα από δεκαετίες βάρβαρης πολιτικής καταστολής, υιοθέτησε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις», ανέφερε ο κ. Μπάιντεν στο δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από τις υπηρεσίες του.
Επρόκειτο για ενέργειες ενός «σπάνιου ηγέτη», που είχε «τη φαντασία να δει ότι ένα άλλο μέλλον ήταν εφικτό και το θάρρος να διακινδυνεύσει όλη του την καριέρα για να το επιτύχει. Το αποτέλεσμα ήταν ένας ασφαλέστερος κόσμος και μεγαλύτερη ελευθερία για εκατομμύρια ανθρώπους», πρόσθεσε.
Το Ίδρυμα Ρέιγκαν από την πλευρά του ανέφερε μέσω Twitter πως «θρηνεί την απώλεια» του ηγέτη που «ήταν κάποτε πολιτικός αντίπαλος του Ρόναλντ Ρέιγκαν και κατέληξε να γίνει φίλος του».
Τιμηθείς με το βραβείο Νόμπελ ειρήνης για τον ρόλο του στην ύφεση της σύγκρουσης Ανατολής-Δύσης τον περασμένο αιώνα, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ πέρασε τα τελευταία είκοσι χρόνια ουσιαστικά στο περιθώριο της πολιτικής ζωής, ωστόσο είχε φροντίσει να ακουστεί η φωνή του επανειλημμένα, καθώς ανησυχούσε για τις κλιμακούμενες εντάσεις ανάμεσα στη Μόσχα και στην Ουάσινγκτον.
Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Άνοιξε τον δρόμο για μια ελεύθερη Ευρώπη
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν απέτισε φόρο τιμής στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, που πέθανε χθες Τρίτη, εξαίροντας έναν πολιτικό «άξιο εμπιστοσύνης και σεβασμού». Ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης (1985-1991) «διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο για να τερματιστεί ο ψυχρός πόλεμος και να πέσει το σιδηρούν παραπέτασμα. Άνοιξε τον δρόμο για μια ελεύθερη Ευρώπη. Είναι μια κληρονομιά που δεν θα ξεχάσουμε. Αναπαύσου εν ειρήνη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ», ανέφερε η επικεφαλής της Κομισιόν, πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, μέσω Twitter.
ΓΓ του ΟΗΕ: Θάνατος του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ: «Άλλαξε τον ρου της ιστορίας»
Ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών εξέφρασε τη «βαθιά θλίψη», αποτίνοντας φόρο τιμής στον «απαράμιλλο ηγέτη» που «άλλαξε τον ρου της ιστορίας».
«Έκανε περισσότερα από οποιονδήποτε για να έρθει με ειρηνικό τρόπο το τέλος του ψυχρού πολέμου», σημείωσε ο Αντόνιο Γκουτέρες σε δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από τις υπηρεσίες του, κρίνοντας πως «ο κόσμος έχασε έναν τεράστιο παγκόσμιο ηγέτη, δεσμευμένο στην πολυμερή συνεργασία, ακούραστο υπερασπιστή της ειρήνης».
Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης: «Εμβληματική μορφή του 20ού αιώνα»
«Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ υπήρξε μια εμβληματική πολιτική μορφή του 20ού αιώνα», ανέφερε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης μέσω Twitter αναφερόμενος στον θάνατο του τελευταίου ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης χθες Τρίτη.
«Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου ανοίγοντας το δρόμο για μια ελεύθερη Ευρώπη. Έδειξε πως η Ιστορία μπορεί να γράφεται όχι με πολέμους αλλά με πράξεις ειρήνης».
Εμανουέλ Μακρόν: Έφυγε ένας «άνθρωπος της ειρήνης»
Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν απέτισε τον ευχαρίστησε για την «δέσμευσή του στην ειρήνη στην Ευρώπη». Ο κ. Μακρόν εξήρε μέσω Twitter τη μνήμη αυτού του «ανθρώπου της ειρήνης οι επιλογές του οποίου άνοιξαν έναν δρόμο για την ελευθερία στους Ρώσους. Η δέσμευσή του στην ειρήνη στην Ευρώπη άλλαξε την κοινή μας ιστορία».
Μπόρις Τζόνσον: «Πάντα θαύμαζα το θάρρος και την ακεραιότητά του»
Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον εξήρε «το θάρρος και την ακεραιότητα» του Γκορμπατσόφ, κρίνοντας πως η «ακούραστη δέσμευσή του να ανοίξει τη σοβιετική κοινωνία» παραμένει «παράδειγμα», έξι μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
«Με θλίβει που έμαθα για τον θάνατο του Γκορμπατσόφ. Πάντα θαύμαζα το θάρρος και την ακεραιότητα που έδειξε τερματίζοντας ειρηνικά τον ψυχρό πόλεμο», ανέφερε ο κ. Τζόνσον μέσω Twitter. «Την περίοδο της επίθεσης του (ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ) Πούτιν στην Ουκρανία, η ακούραστη δέσμευσή του στο άνοιγμα της σοβιετικής κοινωνίας παραμένει παράδειγμα για όλους μας».
Τα πρώτα χρόνια
Γεννημένος στις 2 Μαρτίου του 1931, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον έντονα πολιτικοποιημένο.
Η οικογένεια του είχε πατροπαράδοτους δεσμούς με το Κομμουνιστικό Κόμμα ενώ είχε ενεργή συμμετοχή στην Οκτωβριανή Επανάσταση.
Ο Γκορμπατσόφ οργανώθηκε στην Κομμουνιστική Νεολαία, στην ηλικία των 15 ετών και έξι χρόνια αργότερα γίνεται δεκτός από το ΚΚΣΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης).
Η ανέλιξη του στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης υπήρξε γρήγορη. Το 1966 τοποθετείται στη θέση του Γραμματέα της τοπικής Επιτροπής του Κ.Κ.Σ.Ε. στη Σταυρούπολη και μέσα σε 19 χρόνια, το 1985, αναλαμβάνει τη θέση του γενικού γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος.
Άνεμος αλλαγής
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ βρίσκεται πλέον στα ηνία της Σοβιετικής Ένωσης και δίχως να καθυστερήσει προχωράει στις μεταρρυθμίσεις για τις οποίες έγινε γνωστός σε παγκόσμιο επίπεδο: Την Περεστρόικα και την Γκλασνοστ.
Η Περεστρόικα όπως ονομάστηκε, ήταν μια σειρά κοινωνικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων, σε μια προσπάθεια να υπάρξει ισορροπία του κράτους με την λειτουργία της ελεύθερης αγοράς.
Παράλληλα ο Γκορμπατσόφ προχώρησε και στην Γλάσνοστ, μια δέσμη μέτρων που καθιέρωναν την ελευθερία της έκφρασης, όπως επίσης επέτρεπαν την ύπαρξη πολιτικών κομμάτων.
Ήταν φανερό ότι έπνεε άνεμος αλλαγής στη Σοβιετική Ένωση. Αυτό αποτυπώθηκε και στην εξωτερική πολιτική του ρώσου ηγέτη, ο οποίος το 1987 υπέγραψε τη συμφωνία με τον Ρόναλντ Ρίγκαν σε ένα πρώτο βήμα για την πυρηνικό αφοπλισμό.
Το 1988 διοργανώνονται οι πρώτες ελεύθερες εκλογές στην ΕΣΣΔ με τον Γκορμπατσόφ να τις κερδίζει. Η πρώτη του κίνηση είναι να αποσύρει τα σοβιετικά στρατεύματα από το Αφγανιστάν, δίνοντας έτσι τέλος σε έναν πόλεμο που κρατούσε 10 χρόνια.
Οι ενέργειες αυτές συντελούν ουσιαστικά στη λήξη του ψυχρού πολέμου και παράλληλα καθιστούν τον Γκορμπατσόφ εξαιρετικά δημοφιλή στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικά, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρίγκαν τον περιέγραφε ως «χαρισματικό» και η πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ έλεγε ότι «µαζί του µπορώ να συνεννοηθώ».
Ως επιστέγασμα των προσπαθειών του, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ τιμάται το 1990 με το νόμπελ Ειρήνης.
Οι μεταρρυθμίσεις αποτυγχάνουν και η κατάρρευση έρχεται
Ωστόσο οι σαρωτικές αλλαγές που συντελούνται στο εσωτερικό της Σοβιετικής Ένωσης δεν πετυχαίνουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Αντίθετα αποσταθεροποιούν περισσότερο την ήδη καταρρέουσα οικονομία, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τρομακτικές ελλείψεις σε βασικά καταναλωτικά αγαθά.
Την ίδια στιγμή η ανεργία χτυπάει «κόκκινο» και σταδιακά ο Γκορμπατσόφ βλέπει να ποσοστά αποδοχής του να πιάνουν πάτο.
Η πολιτική αστάθεια κυριαρχεί στην Σοβιετική Ένωση, με τον ρώσο πολιτικό να καταφέρνει να αποτρέψει με μεγάλη δυσκολία το πραξικόπημα της 19 ης Αυγούστου του 1991, το οποίο σχεδίασε η αντιπολιτευόμενη πτέρυγα του ΚΚΣΕ που δεν έβλεπε με θετικά το άνοιγμα προς τη Δύση και τα βήματα προς φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος.
Οι υπόλοιπες σοβιετικές δημοκρατίες εκμεταλλευόμενες την αναταραχή συζητούν όλο και πιο έντονα το ενδεχόμενο απόσχισης τους από την ΕΣΣΔ.
Τελικά, στις 25 Δεκεμβρίου του 1991 ο Γκορμπατσόφ βλέποντας ότι έχει χάσει τον έλεγχο παραιτείται και παραχωρεί την εξουσία στον Μπόρις Γέλτσιν. Την επόμενη ημέρα η Σοβιετική Ένωση διαλύεται και επίσημα.
Οι Ρώσοι γύρισαν την πλάτη στον τελευταίο ηγέτη της ΕΣΣΔ
Το 1996, ο Γκορμπατσόφ βάζει υποψηφιότητα για πρόεδρος, ωστόσο αποτυγχάνει. Παράλληλα το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα που ίδρυσε το ίδιο έτος αποσπά μικρά εκλογικά ποσοστά.
Σταδιακά ο Γκορμπατσόφ περνάει στην αφάνεια, αφού ένα μεγάλο κομμάτι της κοινής γνώμης στη Ρωσία δεν έχει και τόσο θετική άποψη για τον τελευταίο ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης. Πολλοί είναι αυτοί που τον θεωρούν υπεύθυνο για την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, αλλά και για το χάος που ακολούθησε.
Ο ίδιος από τη μεριά του, παραδέχθηκε ότι η προσπάθεια φιλελευθεροποίησης της ΕΣΣΔ θα διέβρωνε την εξουσία του και θα έφερνε την αποσταθεροποίηση, ωστόσο ξεκίνησε τις μεταρρυθμίσεις διότι όπως είπε η χώρα τις χρειαζόταν.
«Θα μπορούσα να έχω απολαύσει την εξουσία όπως άλλοι πολιτικοί πριν και έπειτα από µένα», υποστήριξε σε συνέντευξη του το 2011, αλλά όπως τόνισε «… αισθανόµουν την τεράστια και ανυπόμονη λαϊκή απαίτηση για αλλαγές».
Ο Γκορμπατσόφ έστρεφε τα φώτα της δημοσιότητας πάνω του και για άλλους λόγους, όπως οι διαφημίσεις που κατά καιρούς συμμετείχε με σημαίνουσα αυτή της Pizza Hut.
