Κι αναρωτιέται κάποιος. Τι μέλλει γενέσθαι; Η ΕuroLeague κάνει το κομμάτι της και δεν την ενοχλεί κανείς. Η FIBA αρνείται να τηρήσει το dura lex, sed lex των Λατίνων και επιμένει στη διπλωματία, αντί να ακολουθήσει τον σκληρό δρόμο, όπως θα είχε κάθε δικαίωμα να κάνει. Και το μπάσκετ βρίσκεται κάπου στη μέση.
Και κάπου εκεί μπαίνουν και οι Εθνικές ομάδες, που μέσα στη σεζόν θα κληθούν να αγωνιστούν για τα προκριματικά του EuroBasket 2021, δίχως τους παίκτες της EuroLeague.
Το τέλμα στην παρούσα φάση είναι προφανές και η πιο ουσιαστική παρέμβαση που θα μπορούσε να γίνει, αν δεν επιτύχει ο δρόμος της διπλωματίας, θα ήταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ειδικές επιτροπές της, την Κομισιόν. Και τα ευρωπαϊκά δικαστήρια, φυσικά, σε περίπτωση που διαπιστωνόταν μία κατάφωρη παραβίαση νομοθετημάτων-πυλώνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τα θέματα αυτά είναι σύνθετα όμως. Και σίγουρα η δημοσιογραφική προσέγγιση δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένη, ούτε ακριβής, χωρίς τη συνδρομή ενός καθ’ύλην αρμοδίου.
Αφορμή για αυτή τη συνέντευξη στάθηκε το μπαράζ των εξαγγελιών που έκανε ο Τζόρντι Μπερτομέου προ ημερών, σχετικά με τη δημιουργία μίας σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν κλειστής λίγκας με 16 πολυετή συμβόλαια και δύο θέσεις που κάθε χρόνο θα δίνονται στις ομάδες οι οποίες θα φτάνουν μέχρι τον τελικό του EuroCup.
Αυτό το μοντέλο είναι ό,τι πιο κοντινό υπάρχει σε μία κλειστή λίγκα, που θα οδηγήσει στην παρακμή τα εγχώρια πρωταθλήματα. Και αυτό δε χρειάζεται να είσαι ούτε νομικός, ούτε ευρωβουλευτής για να το καταλάβεις. Φυσικά ο Μπερτομέου και οι ομάδες δικαιούνται να κάνουν όνειρα και σχέδια. Το ερώτημα είναι αν αυτό που ονειρεύονται εναρμονίζεται με τους διεθνείς κανόνες, αν είναι σύννομο, αν προβλέπεται από τις νομοθετικές διατάξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ακριβώς για αυτό το λόγο μιλήσαμε με μία από τις πιο επιφανείς νομικούς στην Ευρώπη. Το όνομά της είναι Καταρίνα Πιγιέτλοβιτς, γεννημένη στη Σερβία και με έντονη συγγραφική και ακαδημαϊκή πορεία, ειδικευμένη σε θέματα αθλητισμού. Είναι υφηγήτρια αθλητικού δικαίου στο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ στην Αγγλία και συνεργάζεται σε θέματα αθλητικού δικαίου με τον πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ.
Είναι η συγγραφέας ενός ερευνητικού (και πανάκριβου) τόμου περί αθλητικού δικαίου, του αθλητικού νόμου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εμφανιζόμενων λιγκών στο ποδόσφαιρο, το οποίο αποτελεί κάτι εξαιρετικά καινοτόμο (και μοναδικό) στο χώρο της.
Σε γενικές γραμμές, η Καταρίνα Πιγιέτλοβιτς, είναι ο κατάλληλος άνθρωπος, στην κατάλληλη θέση και κυρίως με το πιο κατάλληλο background να μας καθοδηγήσει αναφορικά με τη νομική πλευρά της διαμάχης FIBA – EuroLeague. Κυρίως όμως για να μας κατατοπίσει αναφορικά με την πιθανότητα δημιουργίας κλειστής Λίγκας στην Ευρώπη, έχοντας αναλάβει δεκάδες φορές συμβουλευτικούς ρόλους ομάδων ή αθλητών.
– Αρχικά θα ήθελα να ξέρω ποια είναι γενικότερα η θέση σας σχετικά με την κατάσταση που υπάρχει στο μπάσκετ, όπου η EuroLeague υπηρετεί (με εξαιρετικό τρόπο ομολογουμένως) τους λίγους ισχυρούς και η FIBA προσπαθεί να προστατεύσει τα εθνικά πρωταθλήματα και τις Εθνικές ομάδες.
“Η κατάσταση είναι παρόμοια με το ποδόσφαιρο, αλλά με διαφορετικές δομές. Η λογική της εξυπηρέτησης του συμφέροντος των ολίγων, της ελίτ, όπου μόνο κάποιες, ελάχιστες ομάδες έχουν δικαίωμα στη λήψη αποφάσεων, αντανακλά στις πρακτικές που ακολουθεί η ποδοσφαιρική ECA (European Club Association). Η ECA οποία έχει κυρίαρχο ρόλο στη λήψη αποφάσεων στην επιτροπή διοργανώσεων της UEFA και φυσικά λαμβάνει πάντα αυτές τις αποφάσεις, που ευνοούν τους λίγους, τους ελίτ. Η ECA δεν έχει την ευθύνη της διοργάνωσης αγώνων όπως συμβαίνει στο μπάσκετ, αλλά διαθέτει τεράστια επιρροή στην UEFA και τις διοργανώσεις της. Στο μπάσκετ, η ECA είναι κυρίαρχη στην αγορά των πανευρωπαϊκών διασυλλογικών διοργανώσεων και η FIBA στην αγορά των Εθνικών ομάδων. Είναι υποχρέωση (ή, τουλάχιστον, θα έπρεπε να είναι) της FIBA η προστασία του μπάσκετ ως σπορ, από το χαμηλότερο, μέχρι το υψηλότερο επίπεδο, την ίδια στιγμή που είναι δεδομένο ότι οι ιδιώτες θα έχουν στο μυαλό τους μόνο εμπορικούς σκοπούς”.
– Ως ένας άνθρωπος που δεν έχετε διστάσει ποτέ να πείτε τα πράγματα με το όνομά τους και να ταχθείτε ανοιχτά ενάντια τεράστιων οργανισμών, ανησυχείτε για το ευρωπαϊκό μοντέλο του αθλητισμού και την εγχώρια παραγωγή, όσο και την καλλιέργεια του αθλητικού ταλέντου;
“Δεν είμαι απαραίτητα ανήσυχη για τις δομές, αλλά για τους κανόνες που ρυθμίζουν τις λειτουργίες των δομών. Είναι στο χέρι του κάθε αθλήματος να οργανωθεί, αλλά εντός των ορίων που προβλέπει ο νόμος και με απόλυτο σεβασμό στην έννοια της ορθής διακυβέρνησης”.
Η Κομισιόν χρειάζεται πολιτική πίεση για να γνωμοδοτήσει
– Συμφωνείτε με τη λογική που έχουν εκφράσει πολλοί τον τελευταίο καιρό ότι η λύση στο μπάσκετ μπορεί να έρθει μόνο από την Κομισιόν και τα όργανά της;
“Η Κομισιόν έχει συγκεντρώσει τις τοποθετήσεις, τα παράπονα και τα ερωτήματα της FIBA και της EuroLeague στα γραφεία της εδώ και τρία χρόνια. Ακόμα και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρενέβη σε ένα σημείο προκειμένου να κινητοποιήσει την Κομισιόν να ανοίξει την διερεύνηση της υπόθεσης. Ωστόσο, υπάρχει μία πολιτική απροθυμία της Κομισιόν να επέμβει στον κόσμο των σπορ. Η μοναδική υπόθεση, που η εξέτασή της από την Κομισιόν κατέληξε σε μία αρνητική απόφαση για την παγκόσμια ομοσπονδία, ήταν τον Δεκέμβριο του 2017 στην υπόθεση του Ice Skating. Ακόμα και αυτή η υπόθεση επρόκειτο να απορριφθεί, αλλά έγινε δεκτή για να προχωρήσει η διαδικασία και η έρευνα, μόνο όταν ασκήθηκε πολιτική πίεση και έγινε λόμπι από κάποιους Ευρωβουλευτές. Έτσι, το θέμα της έναρξης μίας διερεύνησης από την Κομισιόν είναι κατά βάση ζήτημα πολιτικής βούλησης και λιγότερο νομικό”.
– Ο Τζόρντι Μπερτομέου ανήγγειλε προ ημερών το πλάνο για την καθιέρωση μίας EuroLeague με 18 ομάδες, από τις οποίες οι 16 θα έχουν μακροχρόνια εγγυημένα συμβόλαια και δύο θα προέρχονται από το EuroCup. Πιστεύετε ότι στοιχειοθετείται παράβαση των ευρωπαϊκών αντιμονοπωλιακών κανόνων και των αρχών που τόσο έντονα πρεσβεύει η ΕΕ για το anti-trust;
“Δεν είμαι σίγουρη ότι μπορεί να τεθεί ζήτημα μονοπωλίου, αλλά σίγουρα εντάσσεται ως περίπτωση σε έναν άλλο όρο των κανόνων ανταγωνισμού. Στα καρτέλ! Η πρόσβαση στις πανευρωπαϊκές λίγκες θα έπρεπε να στηρίζεται σε αντικειμενικά και χωρίς διακρίσεις κριτήρια, που είναι γνωστά και καθαρά εξ αρχής σε όλους. Ολοι, θεωρητικά, θα έπρεπε να έχουν ίσες ευκαιρίες συμμετοχής και οι λίγκες δεν μπορούν να είναι κλειστές, ή ημίκλειστες όπως είναι στις ΗΠΑ. Ετσι, θα ήταν ενάντια στο νόμο περί δημιουργίας καρτέλ αν ένα γκρουπ ομάδων συνωμοτούσε με την Λίγκα προκειμένου να έχουν εγγυημένη θέση για τον εαυτό τους. Το πιο ισχυρό επιχείρημα για αυτό είναι το γεγονός ότι μία τέτοια πρακτική θα “σκότωνε” τα εγχώρια πρωταθλήματα και ταυτόχρονα θα εμπόδιζε κάποιον άλλο ιδιώτη διοργανωτή να μπει στην αγορά”.
– Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι τίθεται ζήτημα μονοπωλίου, ποιο είναι το όργανο που θα έπρεπε να επιληφθεί της κατάστασης και να επιβάλει τιμωρίες;
“Η υπόθεση αυτή μπορεί να οδηγηθεί, έχοντας ως βάση τους νόμους περί ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πολιτικό δικαστήριο κάθε χώρας μέλους της ΕΕ. Η ακόμα κι απευθείας στην Κομισιόν. Επίσης, μπορεί να κατατεθεί στην Εθνική Επιτροπή Ανταγωνισμού κάθε χώρας-μέλους της ΕΕ, οι οποίες έχουν πλήρη αρμοδιότητα εφαρμογής του ευρωπαϊκού νόμου. Ετσι, αν μία Ισπανική ομάδα αμφισβητήσει τη συμφωνία στη χώρα της, θα μπορούσε να υπάρχει πιθανώς μία απόφαση. Μπορεί όμως, να το κάνει και στην Κομισιόν. Η απροθυμία πολλών εξ αυτών των οργανισμών να εμπλακούν σε θέματα που αφορούν στο αθλητισμό, απαιτεί μία σχετική έρευνα, προκειμένου να κινηθεί μία υπόθεση που θα είναι πιο πιθανό να γίνει αποδεκτή και όχι να απορριφθεί. Η διαφορά είναι ότι οι αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων και των τοπικών αρχών, έχουν μόνο εθνική εμβέλεια. Μόνο οι αποφάσεις της Κομισιόν έχουν πανευρωπαϊκή ισχύ”.
Η FIBA δεν μπορούσε να κάνει σχεδόν τίποτα για να αποτρέψει την ίδρυση της EuroLeague
– Εσείς, με την εμπειρία και τη δράση σας έως τώρα, υποστηρίζετε την ιδιωτική πρωτοβουλία στον αθλητισμό; Και επίσης, πιστεύετε, ότι οι ιδιωτικές λίγκες είναι η φυσιολογική εξέλιξη πως πρέπει να εξοικειωθούμε με την ύπαρξή τους.
“Δεν είμαι ούτε υπέρ, ούτε εναντίον των ιδιωτικών αθλητικών διοργανώσεων. Είμαι εναντίον της ιδιωτικής νομοθέτησης στα σπορ. Οι ομοσπονδίες πρέπει να διατηρήσουν το ρόλο τους ως το μοναδικό κανονιστικό σώμα, το σώμα που έχει το δικαίωμα να αδειοδοτεί διοργανώσεις και events του σπορ που διευθύνουν, ανάμεσα φυσικά σε άλλες κανονιστικές λειτουργίες. Φυσικά, όλες οι Ομοσπονδίες θέλουν να διατηρήσουν το δικό τους μονοπώλιο στην αγορά των διοργανώσεων προκειμένου να μην αδειοδοτούν εμπορικούς αντιπάλους στην ίδια αγορά. Αυτό είναι παράνομο.
Η αδειοδότηση πρέπει να γίνεται χωρίς διακρίσεις, με διαφάνεια κι αντικειμενικότητα. Οι απαιτήσεις, επίσης, για την αδειοδότηση πρέπει να είναι λογικές και αναλογικές, με στόχο να καλύπτουν το δημόσιο συμφέρον και όχι να προστατεύουν τα εμπορικά συμφέροντα των ομοσπονδιών. Επίσης, οι διαδικασίες εφέσεων πρέπει να υφίστανται για να αμφισβητήσουν πιθανές αρνητικές αποφάσεις των Ομοσπονδιών. Απ΄όσο έχω καταλάβει η FIBA δεν είχε κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα αδειοδοτήσεων όταν ιδρύθηκε η EuroLeague.
Όμως, ακόμα κι αν είχε, η FIBA δε θα μπορούσε να ασκήσει ιδιαίτερες νομικές αντιδράσεις για να σταματήσει την ίδρυση της EuroLeague, παρά μόνο να ζητήσει από τις εγχώριες λίγκες και τους παίκτες (και να τους απειλήσει με κάποιες αναλογικές τιμωρίες σε περίπτωση άρνησης – να μην συμμετάσχουν στη νέα διοργάνωση.
Οι τιμωρίες δια βίου, ή οι μακροχρόνιοι αποκλεισμοί είναι πάντα παράνομοι. Η επιβολή προστίμων, ή ο αποκλεισμός των κλαμπ από τις διοργανώσεις των Εθνικών ομάδων εξαιτίας της συμμετοχής τους σε μία μη αδειοδοτημένη διοργάνωση θα μπορούσαν ως πρακτικές να θεωρηθούν σύννομες, μόνο στην περίπτωση που οι τιμωρίες είναι βελούδινες, αλλά και ταυτόχρονα αρκετές για να πείσουν τους συλλόγους να μην συμμετάσχουν. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν οι ομάδες να μην εισπράττουν χρήματα για τις νίκες ή τη συμμετοχή τους σε μία διοργάνωση, σε ένα λογικό επίπεδο βεβαίως.
Όλο αυτό όμως, είναι λίγο αφηρημένο, αφού η κάθε υπόθεση έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες. Εν ολίγοις, οι Ομοσπονδίες πρέπει να έχουν το δικαίωμα να αδειοδοτήσουν μία ιδιωτική διοργάνωση, αλλά θα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην είναι εξαιρετικά δύσκολο να βγαίνει η άδεια.
Όσο οι ιδιώτες διοργανωτές συμμορφώνονται με τις λογικές απαιτήσεις δημοσίου συμφέροντος (όπως η ασφάλεια, η ισονομία στη διαιτησία, οι κανονισμοί αντιντόπινγκ, η συμμετοχή μόνο δηλωμένων παικτών στις Ομοσπονδίες, ακόμα και η απόδοση ενός σχετικού ποσοστού των κερδών για την ενίσχυση το μπάσκετ στη λαϊκή βάση του) θα πρέπει να αδειοδοτούνται. Αν αγνοήσουν την αδειοδότηση όμως, και ιδρύσουν μία δική τους διοργάνωση χωρίς άδεια, τότε οι Ομοσπονδίες μπορούν να δράσουν και να προστατεύσουν το κοινό συμφέρον με ένα λογικό και αναλογικό τρόπο”.
Με ανησυχεί η πλήρης εμπορευματοποίηση, έχει χαθεί το πνεύμα του αθλητισμού
Πιστεύετε στο ευρωπαϊκό μοντέλο του αθλητισμού;
“Το ευρωπαϊκό μοντέλο των σπορ είναι η πυραμίδα, ένα μοντέλο ιεραρχικό, αλλά δεν είναι το μοντέλο με το οποίο έχουν οργανωθεί όλα τα σπορ στην Ευρώπη. Η ποδηλασία, το τένις, το μποξ, έχουν διαφορετικά συστήματα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι οργάνωσης ενός σπορ. Αυτό που με ανησυχεί πραγματικά είναι το γεγονός ότι η εμπορευματοποίηση έχει κυριαρχήσει πια και είναι η πιο ισχυρή δύναμη στον αθλητισμό. Ο κόσμος πιθανώς να πει ότι η εμπορευματοποίηση έχει “σκοτώσει” το αληθινό πνεύμα του αθλητισμού. Κι έχει απόλυτο δίκιο. Η γνώμη μου είναι ότι το πυραμιδικό μοντέλο και η ιεραρχία πρέπει να διατηρηθεί σε νομοθετικά ζητήματα. Χρειαζόμαστε κανόνες, χρειαζόμαστε Ομοσπονδίες που αδειοδοτούν τους συμμετέχοντες σε μία διοργάνωση και έχουν συμβολή και ουσιαστικό, πολύ σημαντικό ρόλο, σε όλα τα επίπεδα του σπορ. Οι ιδιώτες έχουν μοναδικό μέλημα το κέρδος και καμία άλλη υποχρέωση ή ευθύνη απέναντι στο σπορ.
Ωστόσο, με τους κατάλληλους όρους αδειοδότησης από τις Ομοσπονδίες, που θα προβλέπουν την απονομή ενός ποσοστού κερδών που θα το διαχειρίζεται η κάθε Ομοσπονδία για την ανάπτυξη του σπορ, οι ιδιώτες μπορούν να επιφέρουν καλό στον αθλητισμό γενικότερα. Σε σπορ που δεν έχουν σημαντικά ποσοστά κέρδους, οι αθλητές μπορούν να επωφεληθούν από τις ιδιωτικές διοργανώσεις δημιουργώντας ένα επιπλέον εισόδημα, όπως γίνεται στην κολύμβηση ή στο Ice Skating. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δε θα συγκεντρώσουν οι ιδιώτες επενδυτές των σπορ όλα τα κορυφαία κλαμπ. Έτσι, τόσα πολλά, μικρότερα, κλαμπ θα έχουν μία δική τους ευκαιρία, που σε άλλες περιπτώσεις δε θα είχαν. Ωστόσο, οποιαδήποτε ιδιωτική λίγκα δε μπορεί επ’ ουδενί να είναι επιβλαβής για το εγχώριο πρωτάθλημα”.
Τα μεγάλη λάθη των δύο πλευρών οι πιέσεις που άσκησε η ECA στην Αδριατική Λίγκα
Θα θέλατε να μας επισημάνετε τα μεγαλύτερα λάθη που έγιναν από τις δύο πλευρές τα προηγούμενα χρόνια και οδήγησαν το μπάσκετ σε αυτή την διόλου ευχάριστη κατάσταση;
“Σύμφωνα με την ECA η FIBA προσπάθησε:
Να πιέσει τους παίκτες και τις ομάδες να εγκαταλείψουν την EuroLeague και το EuroCup, που διοργανώνονται από την EuroLeague Commercial Assets (ΕCA) και να συμμετάσχουν μόνο στις διοργανώσεις της FIBA.
Οι Εθνικές ομοσπονδίες που δεν έκαναν κανένα βήμα προκειμένου να πειθαρχήσουν οι ομάδες και οι Λίγκες που συμμετείχαν στις διοργανώσεις της ECA, επίσης απειλήθηκαν με τον αποκλεισμό τους από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο, καθώς και το EuroBasket 2017. Αυτές οι απειλές, σε περίπτωση που διερευνηθούν θα πρέπει να αποδείξουν την αναλογικότητά τους.
Από την άλλη πλευρά η FIBA κατηγορεί την ECA:
Για καταχρηστική άσκηση της θέσης της, που επέφερε πίεση στις Λίγκες και στις ομάδες, απειλώντας με αποβολή από την EuroLeague εκτός κι αν έδειχναν αφοσίωση στο Eurocup, όπως για παράδειγμα συνέβη με την Αδριατική Λίγκα.
Όλες οι αποφάσεις για την EuroLeague και το EurοCup σε αθλητικό και εμπορικό επίπεδο ελέγχονται από έξι ομάδες.
Για την καταστροφή κάθε εμπορικής ή αθλητικής αξίας των εγχώριων πρωταθλημάτων και η υποβάθμιση της ανταγωνιστικής ισορροπίας του ευρωπαϊκού μπάσκετ με την αυθαίρετη επιλογή των κορυφαίων κλαμπ της Ευρώπης για την EuroLeague και το EuroCup.
Οι καταχρηστικές διακρίσεις που γίνονται εναντίον των οικονομικά πιο ανίσχυρων ομάδων και οι οποίες δημιουργούν ακόμα μεγαλύτερες ανισότητες σε επίπεδο ανταγωνισμού.
Σύμφωνα με τη FIBA…
Η ECA είχε στόχο να “θερίσει” τα προνόμια του μπασκετικού οικοσυστήματος που αναπτύχθηκε από τις Ομοσπονδίες (παίκτες, προπονητές, διαιτητές, χιλιάδες ομάδες) χωρίς να συμβάλλει καθόλου στη θεμελίωση της αθλητικής πυραμίδας και κρατώντας τις εθνικές ομάδες ομήρους, για να εξυπηρετήσει το συμφέρον έξι οικονομικά ισχυρών ομάδων.
Αν αυτοί οι ισχυρισμοί είναι αληθείς, η ECA θα πρέπει να αλλάξει τους κανόνες της και πιθανώς να αντιμετωπίσει πολλές νομικές αμφισβητήσεις για τις βλάβες που προκάλεσε σε κάποιες ομάδες και κάποιες λίγκες που επηρεάστηκαν αρνητικά από τη λειτουργία της ECA”.
– Τι πιστεύετε για τις Εθνικές ομάδες και τη σημασία τους στον παγκόσμιο αθλητισμό;
“Οι Εθνικές ομάδες είναι η ζωογόνος δύναμη κάθε αθλήματος. Εμπνέουν τις νεότερες γενιές και έχουν απίστευτη κοινωνική σημασία για τις χώρες τους”.
Θεωρείτε ότι οι παίκτες πρέπει να γίνουν ακόμα πιο ενεργοί στη διαμόρφωση των εξελίξεων;
“Ναι. Ο “ακτιβισμός” των παικτών ήταν καταλυτικός πολλές φορές προκειμένου να γίνουν αλλαγές σε μερικά αθλήματα. Οι παίκτες είναι οι βασικοί παράγοντες των σπορ και η δική τους φωνή είναι το ίδιο σημαντική, όσο και των ομάδων ή των Λιγκών. Στην κολύμβηση και στο Ιce Skating ήταν η αντίδραση των αθλητών που επέφερε μεγάλες αλλαγές, ενώ οι παίκτες του τένις παλεύουν αυτή τη στιγμή για να οργανώσουν τη δική τους Ένωση”.
