Ιδιαίτερα ανησυχητικά ήταν τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποίησε η FIFPro και που ανέδειξε υψηλά ποσοστά κατάθλιψης σε ποδοσφαιριστές την περίοδο του κορονοϊού. Η απομόνωση και η έλλειψη προπόνησης -τουλάχιστον έτσι όπως την είχαν συνηθίσει οι επαγγελματίες- έχει ψυχολογικό αντίκτυπο, καθώς διπλασιάστηκαν τα ποσοστά των ποδοσφαιριστών, ανδρών και γυναικών, με συμπτώματα κατάθλιψης το διάστημα της έρευνας που διεξήχθη από τις 22 Μαρτίου έως τις 14 Απριλίου. Δηλαδή στην «καρδιά» της καραντίνας.
Η Ph.D, M.Sc Ψυχολόγος – Αθλητική Ψυχολόγος Φρόσω Πατσού, μέσω του ΑΠΕ-ΜΠΕ κατέθεσε την άποψή της επί του θέματος. Η παλιά πρωταθλήτρια των σπριντ, με συμμετοχή σε τρεις Ολυμπιακούς Αγώνες, είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στην αθλητική ψυχολογία και αναφέρθηκε στα συμπτώματα, τις αιτίες και τους τρόπους αντιμετώπισης.
Η συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:
– Θεωρείτε πως εάν στην Ελλάδα διεξαγόταν παρόμοια έρευνα, θα είχαμε και παρεμφερή αποτελέσματα;
«Είναι πολύ πιθανό. Τα αποτελέσματα δείχνουν ραγδαία αύξηση της κατάθλιψης και του άγχους. Δεν είναι κάτι που μας προκαλεί έκπληξη γιατί οι αθλητές πάνω από όλα είναι άνθρωποι και βιώνουν αυτήν την κατάσταση με ιδιαίτερη δυσκολία. Στην περίπτωσή τους, όμως, έχουμε ακόμα έναν παράγοντα: ο εγκλεισμός στους αθλητές έχει να κάνει με στέρηση του αγωνιστικού στόχου».
– Ποιες αιτίες προκαλούν αυτές τις ψυχολογικές διαταραχές;
«Έχει αλλάξει άρδην η καθημερινότητά τους. Οι προπονήσεις τροποποιούνται, αλλά μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για ομαδικό άθλημα. Στα ατομικά είναι πιο εύκολο να βρεθεί ο τρόπος προσομοίωσης της προπόνησης. Αντίθετα στα ομαδικά λείπει ο συμπαίκτης, η αλληλεπίδραση και ίσως είναι ακόμα πιο δύσκολο να τροποποιηθεί η προπόνηση. Μην ξεχνάμε ότι το ποδόσφαιρο είναι άθλημα που χαρακτηρίζεται από πολλαπλή αγωνιστική δραστηριότητα. Οι παίκτες είναι συνηθισμένοι να δίνουν αγώνα κάθε εβδομάδα, συνεπώς λείπει πολύ και το αγωνιστικό κομμάτι.
– Ποια είναι τα συμπτώματα αυτών των διαταραχών;
Ο καθένας εκφράζει άγχος και κατάθλιψη με διαφορετικό τρόπο. Μία αγχώδης διαταραχή μπορεί να προέρχεται από την απώλεια κινήτρου (τη βαρεμάρα δηλαδή), τον εκνευρισμό, τον θυμό, τη θλίψη. Υπάρχει στο συναισθηματικό κομμάτι. Σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να φτάσει ακόμα και σε κρίσεις πανικού, όταν μιλάμε για ιδιαίτερα αγχώδεις προσωπικότητες.
– Οι αθλητές των ατομικών σπορ, αντιμετωπίζουν πιο εύκολα τον εγκλεισμό;
Σίγουρα είναι διαφορετική συνθήκη. Επειδή δεν έχουν αλληλεπίδραση, είναι πιο εύκολη η προσομοίωση της προπόνησης. Πιθανά να έχει μικρότερη βαρύτητα συναισθηματική, καθώς ο συναθλητής υπάρχει μόνο ως φιγούρα, ακόμα και στο στάδιο την ώρα του αγώνα.
Σίγουρα όμως όλοι βιώνουν συναισθηματική δυσκολία. Η προσωπική μου εμπειρία έχοντας ως πρωταθλήτρια βιώσει συνθήκες απόλυτης καραντίνας για ένα δίμηνο, δεν δείχνει τόσο πολύ κατάθλιψη, όσο άγχος αναφορικά με το τι θα γίνει αγωνιστικά. Κάποια παιδιά που κυνηγούν κάποια όρια, έχουν στόχους, οι νεότεροι έχουν τα εθνικά και τα σχολικά πρωταθλήματα. Το σημαντικότερο είναι η έλλειψη κινήτρου. Ένα παιδί χωρίς καθημερινή προπόνηση, χάνει τον στόχο, χάνει το κίνητρο και σε κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις μπορεί να ερμηνευτεί ως σημάδι κατάθλιψης.
Γενικά υποστηρίζω τη θετική ψυχολογία και από την πρώτη στιγμή είχα πει ότι οι αθλητές έχουν ένα πλεονέκτημα την περίοδο της καραντίνας, γιατί είναι άτομα που έχουν μάθει να πειθαρχούν. Έχουν ξαναπεράσει τέτοιες περιόδους άρα είναι πιο εύκολο να πειθαρχήσουν σε οδηγίες, είναι στο DNA τους. Θεωρώ ότι έχουν τις δυνατότητες να το βιώσουν πιο υγιώς. Ωστόσο μην ξεχνάμε ότι στους επαγγελματίες υπάρχουν συμβόλαια, οικονομικά, χορηγοί. Ο οικονομικός είναι ακόμα ένας παράγοντας που μπορεί να επιβαρύνει κάποιους που ενδεχομένως να στόχευσαν σε νέες συμφωνίες. Μην ξεχνάμε ότι ο αθλητής ζει για την προπόνηση και τους αγώνες δεν έχει plan b. Ακόμα και οι εργαζόμενοι με τηλε-εργασία έχουν κάτι να κάνουν μέσα στην ημέρα. Ο αθλητής που αλλάζει άρδην συνθήκη εργασίας, μπορεί να μην έχει plan b και αυτό ίσως είναι ακόμα πιο επιβαρυντικό. Σίγουρα είναι θέμα προσωπικότητας, αλλά παίζει ρόλο και ο εναλλακτικός τρόπος ζωής, τι δυνατότητες έχει έξω από τον αθλητισμό.
– Με ποιους τρόπους αντιμετωπίζεται ένας αθλητής με σημάδια άγχους ή κατάθλιψης;
Αυτό που λένε και οι οδηγίες από την Αμερικάνικη Εταιρία Αθλητικής Ψυχολογίας, είναι συγκεκριμένο: Πρώτον να προσπαθήσουν να διατηρήσουν τις ρουτίνες: προπόνηση τις ημέρες και ώρες που έκαναν και πριν. Ένα δομημένο πρόγραμμα καθημερινότητας, με ώρες ύπνου, συχνότητα και ποιότητα γευμάτων. Να διατηρήσουμε την καθημερινότητα που είχαμε και πριν, σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό.
Το δεύτερο είναι να μη σταματάμε την αλληλεπίδραση με συμπαίκτες-προπονητές. Δεν είμαστε μόνοι, δεν απομονωνόμαστε και προσπαθούμε να έχουμε συχνή επικοινωνία. Αυτή είναι οδηγία και προς τους προπονητές. Ευτυχώς η τεχνολογία βοηθάει να κάνουμε όλοι μαζί προπόνηση, ενδυνάμωση, ένα fitness program που έχουν εκπονήσει οι γυμναστές.
Τρίτη οδηγία είναι να μην δέχονται ανεξέλεγκτα πληροφορίες. Η τεχνολογία βοηθάει ιδιαίτερα σε αυτήν την περίοδο, αλλά πρέπει να την χρησιμοποιούμε υπέρ μας. Το να είμαστε συνεχώς στο internet, να ακούμε για νεκρούς, δεν μας βοηθάει. Ενημερωνόμαστε από συγκεκριμένες πηγές, μία-δυο φορές την ημέρα.
Και τελευταίο αλλά ιδιαίτερα σημαντικό, είναι να μη φοβόμαστε να μιλάμε και να εκφράζουμε το άγχος μας. Είναι βασική οδηγία να εκφράζουμε τα συναισθήματα, τους φόβους να μην τα κρύβουμε. Να βλέπουμε την προοπτική σε όλο αυτό. Είναι άσχημο, είναι ιδιαίτερο, αλλά οι αθλητές είναι πολύ δυνατές προσωπικότητες και μέσα από αυτό μπορούν να βγουν πολύ πιο δυνατοί.
